Door hun sterke betrokkenheid op de menselijke en goddelijke oorsprong hebben mythen altijd wel tot de verbeelding gesproken. Alleen zijn de overgeleverde mythen binnen de westerse wereld verworden tot een statisch corpus, zonder overgeleverde rituelen of orale traditie. Het is vooral binnen bewerkingen voor de jeugd en de recente toevloed van hervertellingen door vrouwen (-personages) dat bijvoorbeeld Griekse mythen een nieuwe dynamiek tonen.
Als gerenommeerde schrijvers systematisch mythen op een hedendaagse manier zouden hervertellen, zou de toekomst van de mythe als literair genre er een stuk rooskleuriger uitzien. Dat resulteerde in 2005 in de reeks 'Canon' ('Mythen') waarin zowel mannelijke als vrouwelijke auteurs mythen hervertelden. Daarbij mogen echter de originele mythen en de studies errond niet uit het oog verloren worden: zij bieden namelijk de context aan waarbinnen de nieuwe verhalen hun betekenis krijgen.
De keuze van Margaret Atwood voor Penelope, de vrouw van Odysseus, en haar aanbidders mag enigszins verrassend overkomen. Maar door het verhaal te brengen bij monde van de overleden Penelope ('Nu ik dood ben weet ik alles.') en een Grieks koor van twaalf gehangen maagden, krijgen we toch de feministisch geïnspireerde innoverende inslag die we van haar verwachten en biedt Atwood een variatie op de vertelinstantie van Odysseus.
Waarom werden de maagden opgehangen en wat voert Penelope in haar schild?, zijn twee vragen die Atwood bezighouden en waarop de Odyssee geen antwoord biedt. Voor een goed begrip: na twintig jaar oorlog en omzwervingen keert Odysseus terug naar Penelope. Die wist haar aanbidders, die Odysseus' bezit verbrasten om haar tot hertrouwen te dwingen, op afstand te houden door pas na het weven van een kleed, dat ze elke avond weer uitrafelde, bekend te maken met wie ze zou trouwen.
Op het einde van de Odyssee vermoorden Odysseus en Telemachos de vrijers en worden de twaalf maagden die het bed met de vrijers deelden, opgehangen. Atwood keert de conventies van de Griekse heroïek binnenstebuiten en voert de maagden op als medestanders van Penelope.
Het verhaal wordt gebracht in een vrij afstandelijk hedendaags proza met theatrale intermezzo's van het koor - 'de meiden', die zelfs niet terugschrikken van een vaudevilleoptreden in matrozenpakjes of een college antropologie. Een stevig gestructureerde novelle in 29 hoofdstukken dat de mythische ziel wat versmacht, maar de mythe als genre op een hoger literair niveau tilt.
Herziene vertaling uit 2005 die in de populaire reeks Griekse hervertellingen van Orlando een nieuw leven krijgt
Margaret Atwood, Penelope, Orlando Amsterdam, 2023, 159 p. ISBN 9789083293820. Vertaling van The Penelopiad door Tjadine Stheeman
© 2024 | MappaLibri