‘Stilte als brandscherm’: zo vat Ingrid vander Veken ongeveer in
het midden van haar boek Zwijgen de
manier samen waarop haar vader de nasleep van de Tweede Wereldoorlog heeft
moeten verwerken, waarin hij zonder echt een collaborateur te zijn geweest,
toch een foute keuze had gemaakt. Wat voor de auteur als kind vaak onmogelijk
te vatten viel – waarom haar vader bijvoorbeeld altijd heeft geweigerd een
bezoek te brengen aan de dierentuin -, wordt hier, zo veel jaren na de feiten,
door de volwassen geworden dochter in perspectief geplaatst.
De gesprekken die ze heeft
kunnen voeren met haar vader, haar eigen onderzoek van de oorlogsarchieven, de
ontdekking van de intieme brieven die haar moeder ooit aan haar minnaar
richtte: het laat Vander Veken toe eindelijk het leven van haar ouders en de
manier waarop die hun persoonlijke relatie hebben ingekleurd, in kaart te
brengen. Waarom haar vader aansluiting zocht bij de VAVV (de Vrijwillige
Arbeidsdienst voor Vlaanderen’), hoe hij met deze keuze geïsoleerd kwam te
staan binnen zijn eigen familie, waarom hij niet echt werd veroordeeld na de
bevrijding (er bestaat geen strafdossier tegen hem): het zijn vragen waarop
Vander Veken een antwoord zoekt. Gaandeweg wordt het haar duidelijk: <br
/>
‘Het ging je niet
uitsluitend meer om je vader. Zijn verhaal was onderdeel van een veel groter
verhaal. De feiten daarvan waren moeiteloos terug te vinden in boeken en
archieven, maar wat had de mensen achter die feiten bewogen? Niet de
roergangers, van wie de verantwoordelijkheid intussen genoegzaam bekend was,
maar de kleine radertjes. De tandwieltjes die de machine draaiend hielden.
Zoals hij.’
Parallel aan het verhaal van haar vader ontwikkelt Vander Veken ook dat van
haar moeder. Gaandeweg haar relaas en haar zoektocht wordt duidelijk dat niet
alleen de vader een geheim met zich meedroeg, maar dat ook haar moeder is
blijven ‘zwijgen’. Blijkt immers dat zij een nogal intense relatie heeft gehad
met een student die ooit een kamer huurde in de grote gezinswoning. Ingrid
vander Veken buigt de impact van deze oningevuld gebleven liefdesstory
schrijvend om naar de vaderfiguur, ‘jouw vader, die zijn hele leven moet hebben
gevoeld dat hij in tweede klasse speelde’. Mede door de invalshoek die ze kiest
– Vander Veken speelt zelf mee in de roman in de jij-vorm -, mede door de
ingehouden verteltrant waarin emoties en inzichten worden verwoord, is Zwijgen voor de auteur het boek van de
aanvaarding geworden: ‘beseffen en begrijpen, vergeven en verdergaan.’
Antwerpen : Polis
2016, 207 p. ISBN 9789463100885
© 2023 | MappaLibri