Meisje jongen jongen meisje

9+ - ‘Het lukt haar niet goed om een meisje te zijn, en mij niet om een jongen te zijn.’ Dit zijn de woorden van de ik-figuur, Morten, vrij snel in het boek. Dat brengt de verder zelden spontane en voorzichtige Morten tot het uitdagende plan van rol te wisselen met zijn tweelingzus Marit. Ze hebben vakantie, zitten in de trein naar opa en oma en besluiten het meteen toe te passen op hen, en het na dit experimentje, als het tenminste lukt, op te biechten. Morten vindt het experiment ook wel bruikbaar als test voor zijn aspiraties op het punt van acteren. Hij heeft op school samen met een vriend meegedaan aan de eindejaarsvoorstelling en wil acteur worden. ‘Voor acteurs ligt het anders’, zegt Morten ook heel handig, als hij zich later in het boek aan het opmaken is, of beter: zich laat opmaken.
 
Opa en oma lijken er in te trappen, maar voordat de boel opgebiecht is, staan er twee leeftijdgenootjes op de stoep en gaat het experiment (het woord wordt eindeloos vaak gebruikt in het boek, dat in Noorwegen verscheen onder de titel Experimentet) veel langer door dan gepland. De buurkinderen, Silje en Stefan, zijn de ideale proefpersonen, lekker traditioneel, mooi om ze eens aan het denken te zetten. Stefan is zo’n rechttoe rechtaan jongen, Silje zo’n meisje-meisje, althans op het oog, later krijgt ze meer reliëf. Ook die gaan zonder erg mee in de situatie, hoewel Silje wel steeds een geheim bij Morten vermoedt; alleen ‘tante’ (de buurvrouw) heeft het door. Ze weet nog van vroeger dat Morten liever wegkijkt dan iemand aan te kijken, en herkent hem daaraan, maar besluit kennelijk niks te zeggen. Een foto van vroeger, waarop dit wegkijken te zien is, krijgt nog een plek in het verhaal, ook als tekening.
 
Een literair hoogstandje is het boek niet. Het is wel vol avontuur, er zitten een paar leuke testmomenten in het verhaal, zoals het passen van typische meisjeskleren en een spannende zoen. Dit past bij de beoogde lezersgroep van ca. 9 à 10 jaar. Ook tref je aardige discussies aan over jongens versus meisjes, een paar keer ook met enige felheid. Morten zou het liefst ’de derde van de tweeling’ willen zijn, bij voorbeeld Martine (waarin de namen Marit en Morten meedoen dus), maar dat zegt hij dan weer niet als de anderen er bij zijn. De genderkwestie is hier het meest expliciet. Die discussies vragen wellicht een iets ouder publiek, maar daarvoor zijn de illustraties weer niet zo aantrekkelijk. Aan het eind is het in elk geval duidelijk dat het denken in stereotypen de wereld niet verder zal helpen.
 
Karolien Raymakers (ze wordt pas genoemd in de kleine lettertjes van het colofon) maakte opvallende zwart-witprenten bij de tekst, de oorspronkelijke tekst is bij mijn weten niet geïllustreerd. Ze zijn niet altijd geslaagd (zoals die bij het omstoten van een glas), maar heel fraai vind ik bij voorbeeld de eenzame, piekerende en huilende Morten tegen het eind. Jezus op de koude steen! De personages worden in silhouet gepresenteerd, Jips en Jannekes, maar dan ouder. Hoe veel ouder is lastig te zien, soms lijken ze echt een kind, soms zien ze er uit als de jonge tieners die ze meestal zijn. Marit heeft uiteraard een kortgeknipt koppie, Silje herken je aan haar paardenstaart.  
De vertaling is van Edward van de Vendel, die, in tegenstelling dus tot de illustratrice, prominent op de voorkant en de titelpagina staat. Dat is niet erg gebruikelijk, maar deze grote naam moet waarschijnlijk de verkoop stimuleren. Wellicht omdat we hier met een Vlaamse uitgever te maken hebben, laat hij zowel mama als oma de telefoon inleggen (ze beëindigen een gesprek) en laat hij de tweeling goed (veel) op elkaar lijken. Opvallend, en een tikje vreemd, voor een Noord-Nederlander, zowel de vertaler als de lezer.

Tielt : Lannoo 2017, 134 p. : ill. Vert. van Eksperimentet door Edward Van de Vendel. ISBN 9789401437899

© 2024 | MappaLibri