Een afgedane zaak

Verwarring van begin tot eind. Dat biedt Een afgedane zaak, de pas vertaalde roman van de Tsjechische auteur en vertaler Patrik Ouředník. Het lijkt op een detective die draait rond Viktor Dyk. De man is een gepensioneerde schrijver en keververzamelaar die in Praag een ogenschijnlijk saai leven leidt, enkel onderbroken door banale gesprekken in het park met andere bejaarden. Doorheen het boek worden Dyk en zijn omgeving vaag in verband gebracht met een reeks misdrijven, zoals een verdacht overlijden in een bejaardenclub, een diefstal van een nieuw paar schoenen en een verkrachting. Vilem Lebeda, een brave politieman naar het voorbeeld van Simenons detective Maigret, wil die misdrijven ophelderen maar wordt daarbij tegengehouden door zijn vervlechtingen met Dyk.
 
Politiek correct is Patrik Ouředník in geen geval. Vrouwen, bejaarden ('geen greintje appetijtelijker'), de EU, plattelandsbewoners die katten de ogen uitsteken, arbeiders en 'mensen in het algemeen': door de misantroop Viktor Dyk worden ze allemaal met de grond gelijk gemaakt. Tegelijk houdt Ouředník, die al in de jaren 80 naar Frankrijk emigreerde, de postcommunistische Tsjechische maatschappij een kritische spiegel voor door in te hakken op het geklaag, de reclamecultuur en vervelende toeristen. 
 
Maar de humoristische en absurde passages verdekken dat Een afgedane zaak eigenlijk een valse detective is, een schaakspel tussen de auteur en de lezer, die van begin tot eind in het duister tast. En die verwarring is bewust opgezet. Ouředník wil de lezer bij de neus nemen, en dat wordt hem zelfs duidelijk gemaakt in de loop van het verhaal ('Hebt u het gevoel dat er geen beweging in de plot zit?'). Helder wordt de nihilistische detective pas in het erg interessante nawoord van Jean Montenot, een Franse filosoof en vriend van Ouředník. Dat nawoord probeert de knoop van de roman te ontwarren, maar zaait eigenlijk alleen maar meer verwarring.

Wie houdt van mooi afgeronde verhalen, is met Een afgedane zaak aan het verkeerde adres. Dit is een bevreemdende roman waar kop noch staart valt aan te krijgen. En net daarom is het boek van Ouředník, ondanks de soms zwakke vertaling, een plezier om te lezen.
 
Amsterdam : Zirimiri Press, 2017, 189 p. Vert. van Ad acta door Edgar De Bruin. ISBN 9789490042110. Distributie EPO

© 2024 | MappaLibri