Ellebogen

De Duitse debutante Fatma Aydemir heeft met Ellebogen een vlammend boek geschreven. Het boek had net zo goed ‘Woede’ kunnen heten, er zit zoveel woede in, en ook schaamte, angst en frustratie. Aydemir kruipt onder de huid van Duitse jongeren uit een migrantenmilieu die zich keren tegen de maatschappij waarin ze opgroeien. In Duitsland kreeg deze roman aandacht in alle Duitse kwaliteitskranten.
 
De zeventienjarige Hazal Akgündüz woont in Wedding, een migrantenwijk in Berlijn, bij haar ouders en haar dealende broer. Ze leeft in twee verschillende werelden en voelt zich nergens thuis. Hazal is een kruitvat, ze blowt, drinkt, steelt en ze is altijd boos. Als tweede generatie Turks migrantenkind voelt ze in de Duitse samenleving constant vernedering. Ze moet opboksen tegen vooroordelen en discriminatie. Thuis heeft ze te maken met een autoritaire, agressieve vader en een gedeprimeerde, passieve moeder die haar tijd verdrijft met series kijken en spelletjes spelen op haar smartphone.
 
Ze voelt een diepe minachting voor haar familie, maar zelf zit ze ook totaal in de knoop en het lukt haar evengoed niet om iets van haar leven te maken. Haar verzet tegen haar familie en de maatschappij is zelfdestructief, als schoolverlater is er niet veel kans op de arbeidsmarkt waardoor ze niet veel andere keus heeft dan een stage in de bakkerij van haar oom. De enige voor wie ze sympathie en respect heeft is haar onafhankelijke tante Semra, die gestudeerd heeft en ongehuwd is, bij wie de tampons open en bloot tussen de huissleutels en de boeken op tafel liggen.
 
Ook haar vriendinnen lopen tegen dezelfde maatschappelijke krachten op die hen ongunstig gezind zijn. Wanneer een vriendin van Hazal #fuckcharliehebdo op facebook plaatst, verliest deze haar stageplek. Hazals leven ontspoort pas echt wanneer ze haar achttiende verjaardag met haar vriendinnen Elma en Gül wil vieren met een nachtje uit in een luxe nachttent. Wanneer ze aan de poort geweigerd worden is de vernedering compleet. De hieruit voortvloeiende woede leven de dronken vriendinnen uit op een Duitse student op een metrostation nadat hij een schunnige opmerking naar hen maakt.
 
Na dit geweldincident vlucht Hazal naar Istanbul, naar haar internetliefje Mehmet. Istanbul, waar ze eigenlijk meer vreemdeling is dan in Berlijn, is een grote teleurstelling. Haar vriendje Mehmet is een ruggengraatloze jongen die constant blowt en alleen seks met haar kan hebben wanneer hij denkt dat ze slaapt. In Istanbul leest ze dat de Duitse jongen is gestorven, dus terugkeren kan ze dan ook niet meer. En dan bevindt ze zich ineens midden in de chaos van de mislukte coup tegen de regering van Erdogan.
 
In Ellebogen deelt de maatschappij je continu elleboogstoten uit, zeker als je je onderaan de ladder bevindt. De schrijfster probeert zich in te leven in de jongeren in deze sociale klasse en ze te begrijpen zonder dat ze hun destructieve gedrag vergoelijkt.
 
De roman roept associaties op met de film Gegen die Wand van Fatih Akin. De link naar die film legt Fadime Aydemir zelf ook. Wanneer Hazal deze film ziet is ze er verpletterend van onder de indruk en voelt ze zich eindelijk begrepen. Maar waar Sibel in Gegen die Wand een ontwikkeling doormaakt en aan het eind een soort verzoening en stabiliteit vindt, is er in Ellebogen voor Hazal geen hoop of uitweg. Er is geen thuisland, er zijn geen wortels die je kan onderzoeken of een verzoening met het eigen leven.
 
Ellebogen is een verfrissend actueel boek dat vlot geschreven is. Het roept meer vragen op over de multiculturele samenleving dan dat het antwoorden biedt. De schrijfster ontziet beide maatschappijen niet, zowel de Duitse als de Turkse krijgen kritiek. Amok maken is voor de getroebleerde jongeren de enige manier om gezien te worden. Een verontrustend boek.
 
Fatma Aydemir: Ellebogen, Signatuur, Amsterdam 2017, 208 p. Vertaling van Ellbogen door Marcel Misset. ISBN 9789056725907. Distributie WPG Uitgevers 

© 2024 | MappaLibri