Het koeienparadijs

9+ - Claartje is met haar vierentwintig jaar de oudste koe ter wereld. De zwart-wit gevlekte Lina heeft een kromme poot waardoor ze wat mank loopt. Deci werd ternauwernood gered uit de stallen van een boer die zijn veestapel danig verwaarloosde. Maartje werd te koop aangeboden op ‘Marktplaats’. Het zijn maar enkele opmerkelijke verhalen over de 46 bewoners van ‘Stichting De Leemweg’ – in de volksmond beter bekend als ‘Het koeienparadijs’. Bert Hollander, zoon van een voormalig melkveehouder, runt er al meer dan twintig jaar het enige opvangtehuis voor oude, verwaarloosde of van de slacht geredde koeien en kalfjes in Nederland en omstreken.
 
Enkele exemplaren uit Berts stal een eigen verhaal en vooral een eigen stem verlenen, dat kan je best aan Bibi Dumon Tak overlaten; zij debuteerde al in 2001 met Het koeienboek. In dit met een Zilveren Griffel bekroonde non-fictieboek ligt de focus op de informatieve functie van jeugdliteratuur, met een uitgebreide beschrijving van de domesticatie van koeien, een overzicht van geselecteerde rassen, kunstmatige inseminatie, enkele veelvoorkomende ziektes en de gang van zaken in het slachthuis.
 
Het koeienparadijs
is een geheel ander boek geworden; Dumon Tak portretteert enkele markante exemplaren uit de veestapel en verleent de dieren een eigen stem. Het mag wat kinderachtig lijken om koeien via een ik-vertelperspectief hun levensloop te laten voorstellen, maar dat blijkt een functioneel ingezet narratologisch trucje: in combinatie met de gekend enthousiasmerende stijl van Dumon Tak verhoogt het de betrokkenheid van de lezers.
 
Het koeienparadijs opent niet toevallig met het bijzondere verhaal van Claartje, de ‘oudste koe te wereld’. Zij ontsnapte uit het slachthuis, ‘de plek waar de lucht naar verwoesting rook’, brak haar linkerachterpoot op de vlucht en sprong door een etalageruit. Het is maar één van de noemenswaardige verhalen, die weliswaar emotioneel aandoen, maar nergens overdreven dramatisch worden.
 
Het is geen sinecure om het levensverhaal van de koeien vanuit hun eigen belevingswereld te vertellen, maar Bibi Dumon Tak slaagt met verve. Dat is mede dankzij haar nuchtere stijl en eenvoudig taalgebruik, zonder echter kinderachtig te worden. De auteur hanteert een no nonsense aanpak, beschrijft zowel hoogtepunten als doffe ellende. Of om het met de woorden van een vaste bewoonster te zeggen: ‘Wij zijn hier allemaal een beetje gedeukt’.
 
Het koeienparadijs zet aan het denken over onze omgang met (landbouw)dieren, die veelal slechts als consumptieartikel gebruikt worden. Knuffelkalfjes van de kinderboerderij verdwijnen genadeloos richting slachthuis als hun aaibaarheidsfactor verdwenen is; hetzelfde lot ondergaan melkkoeien wanneer hun productie afneemt. Hollander biedt deze kneusjes een paradijselijke omgeving en omringt de dieren met de best mogelijke zorgen, bijgestaan door een netwerk van vrijwilligers én toevallige passanten. Zo kreeg een Zwitsers toerist op een veemarkt medelijden met een koe, kocht haar vrij en verzekerde haar van een plekje in ‘De koeienhemel’. Een schoolmeisje kreeg medelijden met kalfjes in een mesterij en wist naderhand met haar eigen zakgeld één dier te redden.
 
Hans van der Meer – bekend van zijn landschappelijk gefotografeerde series – zorgt voor paginagrote inktjetprints. Dat levert fraaie en vooral gedetailleerde beelden in heldere kleuren op; ze brengen de koeien en ossen nog dichterbij. Een verrassend non-fictieboek, zowel in woord als beeld, dat met een geheel eigen invalshoek weet te verrassen.
 
Bibi Dumon Tak, Hans van der Meer (foto’s): Het koeienparadijs, Querido, Amsterdam 2017, 61 p. ill. ISBN 9789045121215. Distributie WPG Uitgevers

© 2024 | MappaLibri