Brood

Brood vertelt het verhaal van een vluchteling, die in oorlogsgebied leeft en te kampen heeft met een voortdurende dreiging van bombardementen en soldaten. Een vluchteling die zijn gezinsleden één voor één ziet vluchten, totdat ook hij samen met zijn vader vertrekt. Een vluchteling die gescheiden wordt van zijn vader en alleen verder moet. Een vluchteling die aankomt in een westers land waar hij probeert een nieuw leven op te bouwen, die droomt over een toekomst, maar wiens toekomstdromen worden verstoord door herinneringen aan het verleden.  
 
Maar Brood is meer dan het verhaal van één vluchteling. Er worden geen landen en plaatsnamen genoemd en ook de personages blijven naamloos. Deze anonimisering zorgt ervoor dat het verhaal exemplarisch is voor alle vluchtelingen.  
 
Een belangrijk thema is versplintering. Omdat er niet voldoende geld is om samen te vluchten, vertrekken de gezinsleden in groepjes of zelfs helemaal alleen. Elk legt zijn eigen route af en er is geen contact meer vanaf het moment dat vader en zoon het huis hebben verlaten. Zo raakt het hele gezin versplinterd. Het geheugen van de hoofdpersoon lijdt echter ook onder de versplintering: de dagen gaan op elkaar lijken en zijn niet meer van elkaar te onderscheiden.  
 
Dit heeft ook effect op de tekst zelf: heden en verleden worden in afwisselende fragmenten aangeboden. Ontroerend zijn de toekomstvisies van de hoofdpersoon waarin ook splinters van het verleden zich opdringen. Een vredig tafereel waarbij de hoofdpesoon zichzelf voorstelt als bakker met vrouw en kind, wordt onderbroken door beelden van vliegtuigen die bommen werpen, mijnen in de straat en rondvliegende granaten. Ook in de toekomst zal de vluchteling de oorlog meedragen.
 
Het verhaal raakt gecompliceerd als de hoofdpersoon niet alleen slachtoffer blijkt te zijn, maar ook dader. Met de nieuwjaarsviering is hij aanwezig op een feest op een plein. Iemand grijpt zijn hand en legt deze tussen de benen van een meisje. Hij hoort het meisje ‘nee’ roepen, maar blijft haar toch betasten. Later blijkt hij niet de enige op het plein te zijn die iemand aangerand heeft. Ook hier ontbreekt weer de plaatsaanduiding, maar de verwijzing naar de gebeurtenissen in Keulen zijn duidelijk. De vluchteling moet nu niet alleen leven met zijn oorlogsverleden, maar ook met zijn schuldgevoel dat uitvoerig beschreven wordt in de roman.  
 
Brood voldoet aan de roep om meer straatrumoer in de Nederlandse letteren. Net als Arthur Umbgroves Wat we weten thematiseert het boek het leven van de vluchteling. Waar Umbgrove echter kiest voor wisselend perspectief waardoor ook de reactie van de Nederlander naar voren komt, kiest Peeters in dit boek voor een korte maar krachtige opzet vanuit het perspectief van de vluchteling. Het resultaat is ontroerende roman die meer dan genoeg stof tot nadenken geeft: wat is het effect van oorlog op een mens? Wat gebeurt als je leven overhoop wordt gegooid en je ergens anders opnieuw moet beginnen? Wat verbindt mensen met elkaar en wat doe je als alle banden verbroken raken?
 
Elvis Peeters: Brood, Podium, Amsterdam 2018, 127 p. ISBN: 9789022334997. Distributie Elkedag Boeken 

© 2024 | MappaLibri