Hoogleraar oude geschiedenis
Fik Meijer ging een paar jaar geleden, in zijn biografie over de apostel
Paulus, op zoek naar diens historische (wandel)wegen. Op die manier kruiste hij
de weg die Paulus van Pozzuoli naar Rome aflegde, via de Via Appia Antiqua.
Eens in Rome mijmerde Meijer dat Paulus ongetwijfeld (net als de auteur) door
dezelfde oude wijken slenterde. Waarschijnlijk net daarom speurt Fik Meijer in
zijn nieuwste boek naar overblijfselen van de oude Via Appia. Die
verbindingsweg tussen Rome en Brindisi werd al vanaf 312 voor Christus
aangelegd in opdracht van Appius Claudius.
Fik Meijer (1942) is auteur van
tientallen werken over de klassieke oudheid. Meer en meer richtte hij zich op
een ruimer publiek, met boeken over gladiatoren, zeevaart of biografieën over
Petrus en Jezus. Hij werkte tot aan zijn emeritaat aan de universiteit van
Leiden als hoogleraar klassieke oudheid. Nu gaf Meijer gehoor aan een door hem
lang gekoesterde wens om de beroemde Via Appia af te reizen. Hij doet dit in
navolging van de door hem bewonderde schrijver Horatius die in 37 voor Christus
dezelfde weg aflegde en daarover verslag deed in zijn Satiren.
Meijer beschrijft wat hij vandaag aantreft, niet zelden vol bewondering
over de bouwkunsten van de oude Romeinen. Van de eigenlijke weg bestaat vandaag
nog slechts een vijftigtal kilometer, de rest is bebouwd of simpelweg
verdwenen. Meijer gaat ook op zoek naar de verdwenen stukken. Hij stelt zich
tijdens zijn tocht voor hoe de mensen destijds reisden. De Via Appia werd
aanvankelijk aangelegd voor de militairen; later werd hij meer en meer gebruikt
door handelaars en tenslotte door pelgrims en toeristen. Zijn reis maakt hij
met zijn vrouw en per auto.
In zijn beschrijving besteedt Meijer geen aandacht aan zijn
eigen avonturen, zijn eigen malheur; Via
Appia verhaalt louter over wat Fik Meijer ziet en waar hij dus iets over
kan vertellen. Dit in tegenstelling tot Horatius, die op zijn beurt voor zijn
beroemde Satiren Lucilius (180-103 vC)
ten voorbeeld nam, en dan meer bepaald diens Iter Siculum (Reis naar
Sicilië). Of, zoals Fik Meijer zelf zegt:
‘(Zo) rijst het beeld op van een
dichter die zijn eigen belevenissen belangrijker vond dan het verstrekken van
feitelijke informatie over de karakteristieken van door hem bezochte steden.’
Fik Meijer gaat dus liever in op
de geschiedenis van een aquaduct op zijn weg, op de overnachtingsplekken voor
de reizigers in Horatius’ tijd, of op beroemde Romeinen die in de buurt
begraven liggen, dan over zijn eigen avonturen te vertellen. <br
/>
De auteur citeert in Via Appia uitgebreid uit Lord Byrons Childe Harold's Pilgrimage (1818), over
een van de grote monumenten langs de weg, ook afgebeeld op een beroemd portret
van Goethe door Johann Heinrich Wilheim Tischbein, zoals te zien op een van de
talrijke prachtige kleurenillustraties in het boek. Johann Wolfgang Goethe werd
onder meer beroemd door zijn Italienische
Reise (1786), waarin hij onder meer de Via Appia tracht te bezoeken. Dat
wordt een teleurstelling, net als later bij Charles Dickens (Pictures in Italy,1844), voor wie de
begroeide stenen meer doen denken aan de Amerikaanse prairie dan aan het oude
glorieuze Romeinse Rijk.
Dat alles verhaalt
Meijer levendig en betrokken. Het zijn net die uitstapjes naar de ‘andere’,
niet-klassieke schrijvers die zijn boek zo boeiend maken. Want natuurlijk is de
vertelkunst van Fik Meijer ongeëvenaard. Hij doet de lezer voelen hoe spannend
een dergelijke reis ten tijde van de Romeinen moet zijn geweest, waar precies je
beducht moest zijn voor straatrovers en waar je maar moest afwachten of je een
slaapplek voor de nacht kon vinden in een stal of een herberg. Daarnaast geeft
hij zoveel bagage mee, zoveel informatie over het belang van de weg en zijn
geschiedenis, dat opperste concentratie vereist is om alles te kunnen bevatten.
Het prachtig
in kleur geïllustreerde boek, met heldere kaarten en een topografische index,
is opgedeeld in een inleiding en vijf hoofdstukken: over de (voor)geschiedenis
van de weg, over het belang van Horatius en over de verschillende trajecten in
de route. Ook wijst Meijer de lezer uitgebreid de weg naar nog meer literatuur
over zijn geliefde onderwerp. Via Appia
is in ieder geval een zeer lezenswaardig, deskundig en mooi uitgevoerd werk
geworden. Voorkennis over de klassieken helpt, maar is niet vereist.
Fik Meijer: Via Appia,
Athenaeum, Amsterdam 2017, 288 p. ISBN 9789025308285. Distributie L&M Books
© 2023 | MappaLibri