* De afbrokkeling van het blanke, mannelijke bastion

Naast de Pulitzer Prize is de National Book Award de belangrijkste literaire bekroning in de Verenigde Staten. De prijs wordt uitgereikt in vier categorieën: fictie, non-fictie, poëzie en jeugdliteratuur. Elke shortlist bestaat doorgaans uit vijf genomineerden, waaruit in het najaar een winnaar gekozen wordt. In tegenstelling tot andere bekroningen wordt er geen overkoepelend boek van het jaar verkozen. Tegenwoordig hebben Amerikaanse auteurs toegang tot de Britse Booker Prize, maar om in aanmerking te komen voor de National Book Awards moet je een Amerikaans staatsburger zijn met een in de Verenigde Staten gepubliceerde uitgave. De National Book Awards zijn dan ook een uithangbord van de Amerikaanse literatuur.

Als we naar de historiek van de National Book Award for Fiction sinds 1950 kijken, valt het op dat de laureatenlijst door blanke mannen gedomineerd wordt. Vrouwen en niet-blanke auteurs zijn met minder dan een derde van de winnaars duidelijk in de minderheid. Een lijstje van de auteurs die verschillende malen bekroond werden (Saul Bellow (3), John Cheever (2), William Faulkner (2), William Gaddis (2), Bernard Malamud (2), Wright Morris (2), Philip Roth (2) en John Updike (2)) zet dit gegeven extra in de verf. Het is dan ook bijzonder dat de Afro-Amerikaanse auteur Jesmyn Ward (2), in 2017 op haar veertigste voor de tweede keer bekroond, als eerste vrouw én eerste niet-blanke auteur aan dit lijstje kan toegevoegd worden.

In zekere zin zet Wards verdiende prestatie -- met de boeken Salvage the Bones (2011, nog altijd niet vertaald) en Sing, Unburied, Sing (2017, vertaling Het lied van de geesten) -- de schrijnende afwezigheid in de verf van de Afro-Amerikaanse Nobelprijswinnaar Toni Morrison op de laureatenlijst van de National Book Award. Maar ook de tijdgeest zit er voor iets tussen: de laatste twee decennia zijn de verhoudingen duidelijk veranderd met zestig procent bekroningen in het voordeel van vrouwen en niet-blanke auteurs. Met de helft aan vrouwen en (overlappend) zeven niet-blanke auteurs in de laatste twintig jaar lijkt die blank-mannelijke dominantie voor het eerst ingeperkt. De spreekwoordelijke melting pot van de moderne Amerikaanse literatuur wordt pas de laatste tien jaar echt in de verf gezet met voor de helft niet-blanke auteurs, vooral van Afro-Amerikaanse origine.

De Nederlandstalige belangstelling voor de National Book Award for Fiction was een tijd lang onvoorspelbaar met vooral vertalingen uit de overgebleven shortlist, maar in de periode 2013-2017 werden alle winnaars op rij vertaald. Wel werden de laatste jaren veel minder werken uit de rest van de shortlist vertaald. Dat maakt dat de National Book Award nog steeds niet de haast onvoorwaardelijke belangstelling van de Nederlandstalige vertaalmarkt voor de Booker Prize kan evenaren.

Met de Afro-Amerikaanse auteur Jason Mott (Hell of a Book) krijgen we in 2021 voor het zesde jaar op rij een niet-blanke als laureaat van de National Book Award for Fiction. Met vijf laureaten sinds 2010 heeft de Afro-Amerikaanse literatuur sterk aan belang gewonnen. Een gegeven dat in schril contrast staat het tweederangsburgerschap dat hen in de Verenigde Staten nog vaak te beurt valt (Black Live Matters). Dat een zwarte auteur uit North-Carolina bekroond wordt, is toeval, maar geeft de bekroning een extra dimensie in het licht van de laatste presidentsverkiezingen en de Republikeinse inspanningen om de stemmen van zwarte kiezers in te perken.

Met de uit Indiana afkomstige Tess Gunty (The Rabit Hutch (2022)) krijgen we in 2022 voor het eerst in zeven jaar een witte laureaat en voor het eerste in twaalf jaar een witte vrouw. Gekleurde schrijvers zijn het voorbije decennium duidelijk in de meerderheid. Een belangrijke historische correctie, die het speelveld van de Amerikaanse literatuur beter weerspiegelt. Toch ontbreekt er nog een Zuid-Aziatische laureaat om een groeiende groep in de Amerikaanse literatuur in de verf te zetten.

Met de Chinees-Amerikaanse Charles Yu krijgen we in 2020 voor het vijfde jaar op rij een niet-blanke als laureaat van de National Book Award for Fiction en de derde jaar op rij een laureaat met Aziatische roots. De vrouwen waren voor het eerst sinds lang in de minderheid op de shortlist die met Chinese, Afro-Amerikaanse, Schotse en Bengaalse roots, de diversiteit van de Amerikaanse literaire melting pot celebreert.

Voor 2019 en 2018 wonnen respectievelijk Susan Choi met Trust Exercise en Sigrid Nunez met The Friend. Zo werd er voor het derde jaar op rij een vrouw en voor het vierde jaar op rij een niet-blanke bekroond. Met respectievelijk een Koreaanse en een Chinees-Panamese vader zijn ze na Ha Jin (1999) de derde en tweede Aziatisch-Amerikaanse laureaat. Hoewel er al eerder Amerikaanse auteurs met Aziatische roots op de shortlist stonden, valt het op dat de laatste elf jaar tien Aziatisch-Amerikaanse auteurs de shortlist haalden. Het zijn vooral de Indiase diaspora en migratie uit China, Japan en Korea die hierbij een rol speelden.

In 2017 haalde de eerder vermelde Jesmyn Ward de eerste Afro-Amerikaanse National Book Award dubbelslag en in 2016 won de Afro-Amerikaan Colson Whitehead met The Underground Railroad (vertaling De ondergrondse spoorweg). Tevens goed voor de Pulitzer Prize, een (ander soort) dubbelslag met hetzelfde boek, die slechts zes auteurs voor hem binnenhaalden. De laatste die het Whitehead voordeed, was Annie Proulx met The Shipping News (vertaling Scheepsberichten).

In 2015 werd Adam Johnson laureaat met de verhalenbundel Fortune Smiles (vertaling Als het lot lacht). Hij heeft tevens de Pulitzer Prize 2013 op zijn naam staan voor de roman The Orphan Master’s Son (vertaling Gestolen leven). Voor 2014 werd Phil Klay laureaat met de verhalenbundel Redeployment (vertaling Oorlogsverhalen) en in 2013 was dat de Afro-Amerikaan James McBride met The Good Lord Bird (vertaling Lieveheersvogel).

Voor een Native American laureaat moeten we teruggaan naar 2012 met de bekroning van Louise Erdrich (The Round House). Toch is het pas de laatste jaren dat de Native American Literature sterker op de voorgrond treedt met nieuw talent zowel op het vlak van poëzie als van proza. Het opent het perspectief voor Indiaanse afstammelingen om literair een deel van hun historische geboortegrond te reclaimen. Dit vertaalt zich in finaleplaatsen voor Brandon Hobson (Fictie 2018) en Layli Long Soldier (Poëzie 2017).

Tot slot kunnen we vaststellen dat de laatste tien jaar vier vrouwen de National Book Award for Fiction wonnen en dat in die periode doorgaans twee tot vier vrouwen op de shortlist stonden. In 2012 was alleen Louise Erdrich kandidaat, maar ze won. Er blijft werk aan de winkel, maar van een (blank) mannelijk bastion is voor de National Book Award for Fiction geen sprake meer.

Shortlist 2022
Tess Gunty: The Rabbit Hutch (Winner)
Gayl Jones: The Birdcatcher
Jamil Jan Kochai: The Haunting of Hajji Hotak and Other Stories
Sarah Thankam Mathews: All This Could Be Different
Alejandro Varela: The Town of Babylon

Longlist
Fatimah Asghar: When We Were Sisters
Ramona Emerson: Shutter
Jonathan Escoffery: If I Survive You
Leigh Newman: Nobody Gets Out Alive
Marytza K. Rubio: Maria, Maria & Other Stories

Shortlist 2021
Anthony Doerr: Cloud Cuckoo Land (Wolkenstad)
Lauren Groff: Matrix (Matrix)
Laird Hunt: Zorrie
Robert Jones, Jr.: The Prophets (De Profeten)
Jason Mott: Hell of a Book (Winner)

Longlist 2021
Jakob Guanzon: Abundance
Honorée Fanonne Jeffers: The Love Songs of W. E. B. Du Bois
Katie Kitamura: Intimacies
Elizabeth McCracken: The Souvenir Museum
Richard Powers: Bewilderment (Verwilderd)

Shortlist 2020
*Charles Yu: Interior Chinatown (winner)
Rumaan Alam: Leave the World Behind (Laat de wereld achter)
Lydia Millet: A Children’s Bible
Deesha Philyaw: The Secret Lives of Church Ladies
Douglas Stuart: Shuggie Bain (Shuggie Bain)

Longlist 2020
Christopher Beha: The Index of Self-Destructive Acts
**Brit Bennett: The Vanishing Half (De vervlogen helft)
Randall Kenan: If I Had Two Wings
*Megha Majumdar: A Burning
*Vanessa Veselka: The Great Offshore Grounds

Shortlist 2019
Susan Choi: Trust Exercise (winner)
Kali Fajardo-Anstine: Sabrina & Corina
Marlon James: Black Leopard, Red Wolf
Laila Lalami: The Other Americans
Julia Phillips: Disappearing Earth

Longlist 2019
**Taffy Brodesser-Akner: Fleishman Is in Trouble
*Kimberly King Parsons: Black Light: Stories
Helen Phillips: The Need
Ocean Vuong: On Earth We’re Briefly Gorgeous - Op aarde schitteren we even
Colson Whitehead: The Nickel Boys - De jongens van Nickel

Shortlist 2018
Sigrid Nunez: The Friend - De vriend (winner)
Rebecca Makkai: The Great Believers - Een stralende toekomst
Lauren Groff: Florida - Florida
Brandon Hobson: Where the Dead Sit Talking
Jamel Brinkley: A Lucky Man

Longlist 2018
Jennifer Clement: Gun Love - Wapenliefde 
Tayari Jones: An American Marriage - Een ongewoonlijk huwelijk
Tommy Orange: There There - Er is geen daar daar
Nafissa Thompson-Spires: Heads of the Colored People
Daniel Gumbiner: The Boatbuilder

Shortlist 2017
Jesmyn Ward: Sing, Unburied, Sing (winner) - Het lied van de geesten
Elliot Ackerman: Dark at the Crossing
Lisa Ko: The Leavers
Min Jin Lee: Pachinko - Pachinko
Carmen Maria Machado: Her Body and Other Parties: Stories

Shortlist 2016
Colson Whitehead: The Underground Railroad (winner) - De ondergrondse spoorweg
Chris Bachelder: The Throwback Special
Paulette Jiles: News of the World - Vaste grond
Karan Mahajan: The Association of Small Bombs
Jacqueline Woodson: Another Brooklyn

Shortlist 2015
Adam Johnson: Fortune Smiles (winner) - Als het lot lacht
Karen Bender: Refund: Stories
Lauren Groff: Fates and Furies - Furie en fortuin
Angela Flournoy: The Turner House - Het huis van de familie Turner
Hanya Yanagihara: A Little Life - Een klein leven

Shortlist 2014
Phil Klay: Redeployment (winner) - Oorlogsverhalen
Rabih Alameddine: An Unnecessary Woman - Een overbodige vrouw
Anthony Doerr: All the Light We Cannot See - Als je het licht niet kunt zien
Emily St. John Mandel: Station Eleven - Station Elf
Marilynne Robinson: Lila - Lila

Shortlist 2013
James McBride: The Good Lord Bird (winner) - Lieveheersvogel
Rachel Kushner: The Flamethrowers - De vlammenwerpers
Jhumpa Lahiri: The Lowland - Twee broers
Thomas Pynchon: Bleeding Edge
George Saunders: Tenth of December: Stories - Tien december

Shortlist 2012
Louise Erdrich: The Round House (winner)
Junot Díaz: This Is How You Lose Her - Zo raak je haar kwijt
Dave Eggers: A Hologram for the King - Een hologram voor de koning
Ben Fountain: Billy Lynn's Long Halftime Walk - Billy Lynn en hoe hij de rust overleefde
Kevin Powers: The Yellow Birds - De gele vogels

Shortlist 2011
Jesmyn Ward — Salvage the Bones (winner)
Andrew Krivak: The Sojourn
Téa Obreht: The Tiger's Wife - De tijgervrouw van Galina
Julie Otsuka: The Buddha in the Attic - Waarvan we dromen
Edith Pearlman: Binocular Vision

Shortlist 2010
Jaimy Gordon: Lord of Misrule (winner)
Peter Carey: Parrot and Olivier in America - Parrot en Olivier in Amerika
Nicole Krauss: Great House - Het grote huis
Lionel Shriver: So Much for That - Dat was het dan
Karen Tei Yamashita: I Hotel 

© 2024 | MappaLibri