Lewis-Stempel studeerde in Bristol, Cardiff en Kent, en behaalde een MA in Historical Studies. Hij werkte lange tijd als een historical researcher voor televisie in London, maar diep in zijn hart bleef de behoefte knagen om terug te keren naar de boerenstiel. Intussen was hij ook broodschrijver geworden onder het pseudoniem Jon E. Lewis. Zo schreef hij meer dan vijftig boeken over uiteenlopende onderwerpen van Amerikaanse indianen, over de Tweede Wereldoorlog tot rockbands.
Lewis-Stempel begon pas als veertiger zelfstandig te boeren. In 2005 verhuisde hij met vrouw en kinderen naar Trelandon Longhouse Farm met zicht op de Black Mountains. Op 16 hectaren kweekt hij biologische runderen, schapen en varkens. Een vakantieverblijf en de verkoop van vlees en vilten producten van schapenwol brachten echter niet voldoende geld op om de vervallen boerderijgebouwen te renoveren.
Overdag werkt John als boer en ’s nachts als schrijver. Om de kosten te drukken besloot hij een jaar volledig van het land te gaan leven als jager-verzamelaar. Een project dat hem uiteindelijk dichter bij de natuur en de geschiedenis van de streek bracht. Tevens het begin van een carrière als nature writer, waarbij praktische projecten rond traditionele landbouw, verhoogde biodiversiteit en het ritme van de seizoen vaak stof voor een nieuw boek opleveren.
Lewis-Stempel schreef het voorbije decennium vooral over de natuur van het platteland en over de Eerste Wereldoorlog. Met minstens vijftien boeken onder zijn eigen naam sinds 2005, blijft hij aan een hoog tempo schrijven. Bovendien is hij actief als columnist, tegenwoordig voor Country Life (Magazine Columnist of the Year 2016 (BSME Awards)), en schrijft hij artikels over landbouw en natuur.
In de periode 2014-2018 domineerde John Lewis-Stempel de Wainwright Book Prize (UK Nature & Travel Writing). Hij werd twee maal laureaat (2015, 2017), haalde drie keer de shortlist (2015, 2017, 2017) en vier keer de longlist (2015, 2017, 2017, 2018). Enkel natuur- en reisauteur Robert Macfarlane (1976) kan hem bijbenen met het aantal nominaties voor de Wainwright Book Prize, maar die werd pas in 2019 met Underland (Benedenwereld) voor het eerst tot winnaar verkozen.
(lees verder onder portret van John Lewis-Stempel)
De focus ligt hier zuiver op Lewis-Stempels werk als nature writer. Zijn oog voor detail en verfijnd poëtisch stilisme vindt aansluiting bij het werk van Roger Deakin (1943-2006). Die is bekend van Walnut Tree Farm, een compleet vervallen 16de-eeuwse hoeve die hij weer opbouwde tot een levende ecologische woning, ingebed in de omliggende natuur van Mellis Common in het graafschap Suffolk.
De vroeg gestorven Deakin was de ideologische bezieler van de revival in de Britse Nature Writing en een pionier in het ontsluiten van de waterlopen en bossen voor het brede publiek. Lewis-Stempel weet op zijn beurt vanuit een historische verankering van landbouw (‘retro-farming’) en biodiversiteit verschillende traditionele cultuurlandschappen als grasland, korenveld of bos nieuw leven in te blazen.
Met The Wild Life: A Year of Living on Wild Food (2010) sluit Lewis-Stempel aan op een lange traditie van leven van het land. Uitgaande van de premisse dat je 40 hectaren land nodig hebt als jager-verzamelaar om een familie te voeden, tracht John gedurende een jaar van de 16 hectaren land op zijn boerderij te leven. Vrouw en kinderen bedanken voor de eer en tafelen heerlijk met gekochte producten in de aanwezigheid van hun 'grotbewoner'.
Het boek is tevens een exploratie van alle hoeken van Trelandon Longhouse Farm, een manier om alle wilde planten en dieren die kunnen verzameld of bejaagd worden in kaart te brengen. Het sterk persoonlijke verslag van dat jaar wordt dan ook gelardeerd met de identificatie van de ‘ingrediënten’, een kalender om ze tijdens het juiste jaargetijde op te sporen en natuurlijk recepten om ermee aan de slag te gaan.
Ultiem is het project een excuus om in alle weersomstandigheden en seizoenen de natuur te exploreren en er in op te gaan, wetende dat je dag in dag uit in je eigen behoeften kan voorzien. Een later boek, Foraging: The Essential Guide to Wild Food (2012), kan gezien worden als een spin-off van dit project. The Wild Life illustreert hoe praktische uitdagingen Lewis-Stempel fascineren. Voor je het weet werpt hij zich ook eens op micro-farming, gewoon om te zien of je als een keuterboertje op een stukje land van 1000 vierkante meter kan overleven.
(lees verder onder fragment cover Meadowland)
Met Meadowland: The Private Life of an English Field (2014, Weideland: Een jaar uit het leven van een Engels veld), zet Lewis-Stempel zich definitief op de kaart als nature writer. In de traditie van schrijvers als Richard Jeffries (1848-1987), Richard Mabey (1941) en Roger Deakin gaat hij in op leven en dood van planten en dieren op een oud stuk weiland van Trelandon Longhouse Farm.
De biodiversiteit van eeuwenoud grasland is niet te vergelijken met de moderne bespoten en bemeste weilanden die puur rond rendement draaien. De intieme focus op een enkele weide wordt uitvergroot naar de traditionele Britse graslanden en maakt tastbaar wat verloren is gegaan met de doorgedreven moderne landbouw van na de Tweede Wereldoorlog.
Lewis-Stempel observeert met lyrisch en intiem proza het verloop van de seizoenen van januari tot december. Bezaaid met wilde bloemen (zoals sleutelbloemen in de lente) fungeert het traditionele weiland in de zomer, na de bloei en het broedseizoen, als kruidig hooiland voor het winters vee, om in de herfst begraasd en bemest te worden.
Omgeven door landschapselementen als hagen, bomen en boskanten wordt het weidelandschap een biotoop op zich, waar onder meer leeuweriken, houtsnippen, uilen, dassen, vossen en konijnen paren en hun kroost grootbrengen. Een evenwicht waarbij de diverse soorten van fauna en flora elkaars voortbestaan garanderen.
De jury selecteerde een moderne klassieker ‘whose prose reached for perfection and which, combined with an authentic passion for a land the author knows to the depths of his bones, swung into the lead […] An utterly captivating book, we found Lewis-Stempel’s narrative original and inspiring. Bewitchingly beautiful, honest and effortless, this is a book that should make us all want to explore the wonders and realities of nature on our doorsteps.’ (wainwrightprize.com)
2016 is een bijzonder vruchtbaar jaar voor John Lewis-Stempel die met twee boeken tegelijk de Wainwright Book Prize Shortlist haalt: The Running Hare: The Secret Life of Farmland (2016) en Where Poppies Blow: The British Soldier, Nature, The Great War (2016). Uiteindelijk wordt hij voor de tweede keer bekroond met Where Poppies Blow.
The Running Hare, tevens genomineerd voor de Richard Jefferies Society Literary Award for Nature Writing 2016, is (voorlopig) niet meer te verkrijgen. Het spitst zich toe op het verbouwen van koren zoals in de Victoriaanse tijd met een mengeling van wilde bloemen die voor een verhoogde biodiversiteit van flora en fauna zorgen. Een zoveelste project waarmee Lewis-Stempel de biologische superioriteit van retro-farming wil illustreren.
(lees verder onder fragment cover Where Poppies Blow)
Over een volledig andere boeg gooit hij het met Where Poppies Blow: The British Soldier, Nature, The Great War, het ultieme boek waarmee Lewis-Stempel zijn boeken over Nature Writing en de Eerste Wereldoorlog met elkaar verbindt. Tijdens de Grote Oorlog leefden de soldaten ingegraven in tunnels en loopgraven ingebed in de natuur. Flora en fauna vormden een soort therapeutisch klankbord voor de soldaten en vooral onder de officieren was vogelen (bird watching) een populaire hobby.
Britse soldaten waren in groten getalen in Frankrijk en België gelegerd, met een zware tol aan gewonden en gesneuvelden. Dat maakt dat de frontlinies, de begraafplaatsen en de symbolische klaprozen integraal deel uitmaken van de Britse natuur/erfgoed gedefinieerd binnen de Wainwright Book Prize.
Niet alleen verhuisden heel wat dieren als mascotte of werkdier met de soldaten over het kanaal. Het waren ook Britse soldaten die in War Poetry en andere geschriften (zoals dagboeken en brieven) de natuur van de Vlaamse en Franse velden onsterfelijk maakten binnen de Britse literatuur.
Lewis-Stempel beschrijft in ontroerend proza de band tussen mens en natuur, en de helende kracht die van de natuur uitgaat. Daarmee tracht hij de drijfveren te doorgronden van soldaten om te vechten en te blijven doorgaan in tegenspoed, ondanks het massale bloedvergieten. Een plaag aan luizen, spinnen en ratten vormde de minder aantrekkelijke kant van de natuur.
‘An extraordinary book about the healing power and resilience of nature in the darkest of times. Beautifully written and profoundly moving it is a reminder of the atrocities of war but John Lewis-Stempel cleverly weaves in the story of the animals and wildlife that survive, die and thrive alongside the men and women who lost their lives’. (wainwright.com)
(lees verder onder fragment cover The Secret Life of The Owl)
Met The Secret Life of the Owl (2017 - Het geheime leven van de uil) brengt Lewis-Stempel een bibliofiel tussendoortje. Een sfeerbeeld over de Britse uilen met penillustraties van Beci Kelly. Hij gaat in op waar de uil voor staat, welke soorten in het Verenigd Koninkrijk voorkomen en de relatie tussen uilen en mensen. Daarbij maakt hij onder meer gebruik van citaten en een aantal gedichten over uilen uit de klassieke Britse literatuur.
Geen echte determinatiegids maar een sfeervolle en beslagen kleine cultuurgeschiedenis van de uil, die een verborgen leven leidt. Een schaduw in de avondschemering, een onzichtbare aanwezigheid in het duister, een geest die oplicht in de koplampen van de wagen.
Met The Wood: The Life and Times of Cockshutt Wood (2018) haalde Lewis-Stempel voor het eerst de shortlist van de Wainwright Book Prize niet. In zijn ironische manier van denken heeft dat te maken met de groeiende kwaliteit van Nature Writing: 'Het wordt steeds moeilijker om te winnen', zei hij bij zijn bekroning voor Where Poppies Blow.
Qua vorm slaagt de auteur een volledig andere weg in met een uitgesproken dagboek van zijn activiteiten en ervaringen in Cockshutt Wood, gelardeerd met informatie, folklore en poëtische verzen uit de literatuur. Dat geeft meer inzicht in het verspreide verloop van bosbeheer, gebundeld per seizoen, maar beperkt de mogelijkheden om een breder samenhangend verhaal te schrijven, waarvan de delen in elkaar grijpen en elkaar versterken.
Het gaat hier om het laatste jaar in een vierjarig project van bosbeheer, waarin Lewis-Stempel houtstoven knot en vee (koeien en varkens) laat grazen in de bossen zoals vroeger gebruikelijk was. Zo wordt het bos een toevluchtsoord voor fauna en wildlife, en ook voor de auteur zelf. Vossen, fazanten, bosmuizen en uilen zijn zijn deelgenoten in een entourage van eiken, beuken en bosklokjes. Vintage diversiteit binnen een door de mens gevormd cultuurlandschap, blijft de waarmerk van John Lewis-Stempel.
Sindsdien vinden we Lewis-Stempel niet meer terug op de longlist van de Wainwright Prize. Nochtans wordt Still Water. The Deep Life of the Pond (2019, Stille wateren. Het verborgen leven in vijver, sloot en plas) door de Britse kranten tot de beste nature writing van 2019 gerekend. Met intussen drie vertaalde boeken, krijgt Lewis-Stempel duidelijk voet aan de grond in de Lage Landen.
Het observeren van een habitat - binnen het door de mens gevormde cultuurlandschap - doorheen de seizoenen is een constante geworden van Lewis-Stempels nature writing, met ook deze keer zijn ecologische boerderij in Herofordshire in de hoofdrol. Zijn boeiende observaties helpen een habitat te doorgronden en de liefde ervoor aan te wakkeren.
Vijvers, sloten en plassen zijn landschapselementen die hun eigen bestaan overstijgen en de omliggende natuur sterk beïnvloeden. Ze zijn tevens waardevol als graadmeters van de gezondheid en biodiversiteit van de omgeving. Honderden zeldzame en bedreigde (insecten-)soorten zijn ervan afhankelijk om te overleven.
Net zoals bij veel recente nature writing kan de rol van de private tuinen niet ontbreken om het versnipperde natuurlandschap te verbinden. De epiloog over de tuinvijver, leert dat ook de eigen tuin een rol kan spelen in het behouden van habitats en biodiversiteit.
John Lewis-Stempel: Stille wateren, Atlas/Contact, Amsterdam, 2020, 254 p. ISBN 9789045039718. Vertaling van Still Water door Arthur Wevers. Distributie VBK België
John Lewis-Stempel: Still Water: The Deep Life of the Pond, Black Swan London, 2020, 293 p. : ill. ISBN 9781784162429. Distributie Penguin RandomHouse Benelux
John Lewis-Stempel: The Wild Life: A Year of Living on Wild Food, Black Swan London, 2016, 293 p. : ill. ISBN 9781784162382. Distributie Penguin RandomHouse Benelux
John Lewis-Stempel: Meadowland: The Private Life of an English Field, Black Swan London, 2015, 293 p. : ill. ISBN 9780552778992. Distributie Penguin RandomHouse Benelux
John Lewis-Stempel: Weideland: Een jaar uit het leven van een Engels veld, Atlas/Contact, 2019, 253 p. : ill. ISBN 9789045037004. Vertaling van Meadowland door Arthur Wevers. Distributie VBK België
John Lewis-Stempel: The Secret Life of the Owl, Doubleday London, 2017, 88 p. : ill. ISBN 9780857524560. Distributie Penguin RandomHouse Benelux
John Lewis-Stempel: Het geheime leven van de uil, Atlas/Contact, 2018, 94 p. : ill. ISBN 9789045036717. Distributie VBK België
John Lewis-Stempel: The Wood: The Life and Times of Cockshutt Wood, Doubleday London, 2018, 294 p. : ill. ISBN 9780857524584. Distributie Penguin RandomHouse Benelux
John Lewis-Stempel: Where Poppies Blow: The British Soldier, Nature, The Great War, Weidenfeld & Nicolson London, 2017, 374 p. : ill. ISBN 9781780224916. Distributie Orion Publishing Group
© 2024 | MappaLibri