15+ - Gebr. van
Ted van Lieshout is aan zijn zevende druk toe. Het boek dateert uit 1996, is
vertaald in negen talen, heeft verschillende prijzen gewonnen en is in
Vlaanderen en Nederland op scène gezet. Het is niet moeilijk te achterhalen
waarom. Van Lieshout slaagde erin om een roman te schrijven over een loodzwaar
thema in een sobere en fijngevoelige stijl. Het verhaal grijpt je naar de keel,
maar is toch geen moment pathetisch of clichématig.
Lukas schrijft in het dagboek
van zijn jongere broer Marius, die zes maand eerder stierf. Aanvankelijk is het
een strategie van hem om te voorkomen dat zijn moeder het dagboek verbrandt.
Zij wil symbolisch afscheid nemen van Marius door al zijn spullen te verbranden.
Maar algauw leest Lukas wat Marius
zelf heeft geschreven. Er ontstaat een erg mooie dialoog tussen levende en
gestorven broer. De passages waar Marius klaagt over de onverschilligheid van
zijn broer doen écht pijn. Lukas wordt ongenadig geconfronteerd met zichzelf.
Maar wanneer hij leest dat zijn complexloze, populaire broer ook homo was,
geeft hem dat de moed om zich te outen tegenover zijn moeder. Zo wordt het
dagboek een doorbraak in Lukas’ zoektocht naar het omgaan met de dood van zijn
broer én met zijn eigen homoseksualiteit. De slotzinnen geven het mooie
antwoord op de vraag die Lukas al zes maanden zorgen baart: ben ik nog een
broer nu mijn enige broer is gestorven?
Lukas
beschrijft hoe Marius langzaam aftakelt zonder dat de dokters ontdekken wat er
met hem aan de hand is. De onmacht van Lukas en zijn ouders is beklemmend. Zijn
vader is het archetype van de afwezige vader die zich verbergt achter de rook
van zijn pijp. Hij verzuimt om Marius nog te bezoeken in het ziekenhuis. De
moeder is een typisch Van Lieshout-exemplaar: sterk karakter, laconiek, bruut,
maar toch liefdevol. De complexe relatie die Lukas met zijn moeder heeft, zorgt
voor de grappigste dialogen in het boek. Want dat is ook Van Lieshout: er kan
gelachen worden ondanks het grootste verdriet.
Gebr. is in duidelijk, fris
proza geschreven, soms ruw van toon. De gedachten van Lukas zijn helder
beschreven. Maar af en toe merk je dat Van Lieshout in de eerste plaats een
dichter is: ‘En nu houd ik op met schrijven. Ik moet gaan. Het is hoog tijd. Ik
zal het zilver nog poetsen en daarna wil ik de stad in om te zien of iemand in
het carnavalsgeweld mij herkent als ik verkleed ga in mijn eigen kleren.’ Van
Lieshout verwerkte in dit boek veel autobiografische elementen. Het is knap hoe
hij Lukas met dezelfde gebeurtenissen laat omgaan. Dit ontroerende verhaal zal
beslist nog lang niet uitgelezen raken.
Ted van Lieshout: Gebr., Gottmer, Haarlem 2016, 158 p. ISBN 9789025766139. Distributie L&M Books
Oorspronkelijk verschenen in De Leeswelp
© 2023 | MappaLibri