Zonder titel #1

Wat als je ’s ochtends ontwaakt en onverhoeds wordt overvallen door de wens om je echtgenote na vijftien jaar huwelijk te verlaten? En je op de koop toe een paar uur later van je cardioloog te horen krijgt dat je dagen geteld zijn? Het overkomt Paul, een toneelregisseur van middelbare leeftijd, die zijn wilde haren al lang heeft verloren en deel is gaan uitmaken van het culturele establishment.

Er rest hem nog pakweg een jaar, maar dat belet hem niet om zijn geplande dagtaken af te werken alsof er niets aan de hand is. ‘s Avonds tijdens het diner meldt hij zijn vrouw Agnes, een theaterrecensente, dat hij haar gaat verlaten. Als bij toeval blijkt hij vervolgens op een trein te zitten naar de stad waar zijn voormalige geliefde Laura woonde en kennelijk nog altijd woont.

Vijftien jaar eerder heeft hij Laura zonder uitleg de rug toegekeerd. Toch stelt zijn gewezen docente kunstgeschiedenis geen vragen bij zijn terugkeer, ze knopen simpelweg weer aan bij waar ze waren gebleven. Klinkt dit onwaarschijnlijk? Weet dan dat hun passionele verhouding zich destijds, aldus Paul, ook al afspeelde in de ‘volstrekt vrijblijvende gelukzaligheid van het heden’. Geen beloftes, geen valse verwachtingen. Zo gaan ze nu verder, en om de idylle te beschermen, verbreekt hij alle contact met de buitenwereld.
 
Na een poos maken ze, net als toen, een roadtrip door Italië, opnieuw in het voetspoor van Caravaggio. Met een bij momenten nukkige huurauto doorkruisen ze het land, vanaf Napels reizen ze door naar Malta en vervolgens doen ze Sicilië aan. Tijdens hun bedevaart langs werken van de barokschilder en plekken waar diens turbulente leven zich afspeelde, laait de passie tussen Paul en Laura als vanouds op, maar gaandeweg sluipt er ook onbehagen in hun omgang met elkaar.

Ze worden van die ongemakkelijke momenten afgeleid door de intensiteit van Caravaggio, zowel op doek als in het echte leven een meester van licht en duisternis. De wrevel tussen Paul en Laura ligt in de eerste plaats daaraan dat hij zijn doodvonnis, dat hij zo goed en zo kwaad mogelijk verdringt, verzwijgt voor haar. De werkelijkheid die ze delen, is bijgevolg een illusie, een slotsom die hem voor de vraag stelt: hoe nu verder?

Van de twee belangrijkste vrouwen in Pauls leven komen we niet veel meer te weten dan dat het wervelende discussie- en bedpartners zijn. In de nog te verschijnen vervolgroman, zo heeft Gaea Schoeters al laten vallen, zullen Agnes en Laura hun versie van de feiten geven. In Zonder titel #1 volgen we de ontwikkelingen via Pauls op volle toeren draaiende brein. Hij doet er alles aan om zichzelf voor te houden dat zijn vlucht een existentieel drama is, en dus geen ordinaire midlifecrisis. Maar schijn en wezen der dingen laten zich maar moeilijk ontwarren: hij is een ‘held die schreeuwt om duidelijkheid en zich intussen steeds strakker in zijn eigen complexiteit wikkelt’.

Zijn egocentrische inzichten rijpen vaak in geënsceneerde taferelen die het wel of niet zouden kunnen doen in een theatercontext. Zo thematiseert hij zijn ongeluk om het draaglijker te maken, maar daarbij raakt hij voortdurend verstrikt in getob over de rol van kunst, over het succes dat hem artistiek heeft gecastreerd, alsook over roem en onsterfelijkheid.

Welk beeld overleeft er van iemand na diens dood? In deze onderliggende vraag resoneert Gaea Schoeters’ fascinatie voor Milan Kundera’s roman Onsterfelijkheid, waar ze tevens de namen van haar drie hoofdpersonages aan heeft ontleend.

Toen De kunst van het vallen in 2014 verscheen, heeft Gaea Schoeters (1976) al aangegeven dat dit het eerste deel was van een trilogie over grote en kleine liefdes. Abstracte motieven en associatieve verbanden hebben de overhand in deze roman. In Zonder titel #1, het middelste deel van het drieluik, waaieren haar bespiegelingen minder breed uit. Ze blijven binnen het speelvlak van het theater en de schilderkunst, maar veroveren niettemin weer een plek op de voorgrond in dit verhaal rond de op- en neergang van liefde, lust en begeerte.

Gaea Schoeters: Zonder titel #1, Querido, Amsterdam 2018, 251 p. ISBN 9789021402826. Distributie L&M Books 

© 2024 | MappaLibri