8+ - Al voor het overlijden van Ulf Stark
(1944-2017) begonnen Edward van de Vendel en Querido met het weer in de
belangstelling brengen van de in Nederland en Vlaanderen enigszins vergeten
Zweed. In 2016 verscheen Hoe ik een
weerwolf werd. Vorig jaar volgde Hoe
ik een detective werd, allebei met een zekere Ulf als ik-figuur. Veel
oudere lezers zullen waarschijnlijk echter moeiteloos het plezier aan Starks
werk uit de jaren tachtig en negentig kunnen oproepen. Vooral dat over kinderen
en pubers die zich dapper en humorvol door de problemen heen slaan. In sommige
opzichten toonde Stark zich daarin een leerling van Roald Dahl, bijvoorbeeld
door kinderen heel duidelijk op de eerste plaats te stellen en hun partij te
kiezen. De liefhebbers van dierenverhaaltjes voor de kleinsten kunnen overigens
voor een prikje al een paar jaar bij Ikea terecht, dat een aantal prentenboeken
met tekst van Stark in de verkoop heeft. In Zweden is Stark een held.
In Liefde is niet voor lafaards heet de
hoofdpersoon niet Ulf, maar Fred, dat is natuurlijk vanwege de oorlog en de
kersttijd, want de naam betekent ‘Vrede’. Het is 1944. Zweden is niet in oorlog
met de Duitsers, maar moet wel de grenzen bewaken. Freds vader is opgeroepen,
en dus lang van huis. Zijn moeder werkt als conductrice. Ze is vaak moe, maar
heeft veel steun aan de actieve Fred. Hij praat graag met zijn vader, die
opduikt in de persoon van de suizende wind door een kier van de kledingkast.
Slechts een keer reageert zijn vader niet, dat komt doordat hij vlak daarna in
het echt opduikt om kerst thuis te vieren, weliswaar voor maar een nachtje,
maar een feest is het wel.
Fred legt zijn vader in die kledingkastsessies zijn
belangrijkste probleem voor: hij is verliefd op zijn klasgenootje Elsa (ook
eventjes op de juf trouwens, en op een kerstboomklant). Elsa is niet per se de
mooiste, maar ze is wel heel stoer en heeft een mooie bos bruin krulhaar. Vader
weet dat je voor een doorbraak een offer moet brengen en Fred brengt dat dan
ook. Voor de humoristische noot bezorgt Stark ons de kerstboomverkoper
Gransfors en een skelet op school. Fred en zijn beste vriend Oskar geven het
een Hitlersnor, tot woede van de onbuigzame directeur, wat een van de sterkste
prenten van het boek oplevert. De juf en Freds ouders hebben echter alleen maar
bewondering. Een lieve Juf en onsympathieke directeur, die kennen we, onder
andere van Roald Dahl.
Het is vrede alom. Alleen Konrad zorgt in de klas voor
enige strijd. Hij verliest armpje drukken van Elsa en baalt daar opvallend van.
Hij verpest de laatste schooldag voor de juf enigszins door expres de goeie
hoofdstad van een Europees land niet aan te wijzen. In een ruzie daarna stompt
hij Fred, die opkomt voor Elsa, een bloedneus. Beide scènes zijn ijzersterk, in
het weergeven van jufs lichte teleurstelling, Konrads weerbarstige spijt en
Freds oergeestige typering van de bloedneus: ‘gewoon een lichte oorlogswond’.
Er zijn, in
dit verder ook wel enigszins ouderwetse en nostalgische kerstboek, wel meer
fraaie typeringen en constateringen. Zoals het speelse afdoen van godsdienst
als een dom ding, de laffe directeur, de beschrijving van de licht bevroren
vader op de motorfiets. Ook de vriendschap tussen Fred en Oskar en die tussen
Fred en Elsa worden mooi verteld. Verder zijn sommige formuleringen om in te
lijsten; een erg mooi weetje is de uitdrukking ‘zwijgen als een Zweedse
tijger’.
De
omslagtekening (overgenomen van de Zweedse editie, net als de illustraties)
toont het verliefde stelletje, en ook pa’s legermotorfiets. Ida Björs leefde
zich in de periode in, waarin Fred Astaire danste en zong en kinderen er soms
nog uitzagen als kleine volwassenen. Ze doet dat in realistische stijl met hier
en daar een twist, vaak een kleine verschuiving in het vlak. Aan uitbreiding of
contrast doet Björs niet, de kleurenillustraties zijn puur begeleidend. Onder
elke (speelse) hoofdstuktitel staat een vignetje, een tekening in zwartwit van
een belangrijk voorwerp uit dat hoofdstuk.
Een over het geheel prettig en
hier en daar echt sterk boek van de oude meester. Ik ben benieuwd of er nog
meer in het vat zit.
Ulf Stark, Ida Björs: Liefde is niet voor lafaards, Querido, Amsterdam
2018, 125 p. ISBN 9789021414812. Vertaling van En liten bok om kärlek door
Edward van de Vendel. Distributie L&M Books
© 2024 | MappaLibri