De weinigen, of de bankier in de buik van het beest

Het persberichtje dat ik ontvang bij De weinigen, of de bankier in de buik van het beest van Lucas Hirsch belooft mij heel wat. Dit is blijkbaar de eerste Nederlandse bankenroman, die geschreven is met kennis van zaken en wellicht een sleutelroman is. Het is fictie die 'de waarheid blootlegt van een grimmige wereld waarmee we al een zeer lange tijd te maken hebben.' Verder zou het boek van Hirsch Dit kan niet waar zijn (Atlas/Contact 2015) van Joris Luyendijk overtreffen. Luyendijk, die in zijn bestseller verslag doet van zijn onderzoek naar de financiële sector in Londen, zou volgens het persbericht enkel hebben gekregen wat de financiële wereld aan hem kwijt wilde. 'Maar dat was lang niet alles,' zo eindigt het bericht. Na al die bombarie in het persbericht, weet De weinigen de verwachtingen helaas niet waar te maken.
 
Zoals de ondertitel aangeeft, gaat deze roman over een bankier. Zijn naam is Jonas Staal en na een studie geschiedenis rolt hij de bankenwereld in, zoals ook auteur Lucas Hirsch na zijn studie Amerikanistiek bij een bank terecht is gekomen. Jonas komt te werken bij de Controle, Intelligence & Analysis (CI&A). Via de CI&A mag hij allerhande zaakjes onderzoeken die niet in orde zijn. Het begint met onderzoek naar gestolen laptops, maar gaat al snel verder met ingewikkeldere zaken: zoals de contacten tussen de Nederlandse overheid en de Jordan Palestinian Bank, die weer een front voor het Palestijns verzet is. En zo komt Jonas langzaam maar zeker steeds meer smerige zaken binnen het bankwezen op het spoor. Hij werkt zichzelf echter in de problemen als hij bewust een oud-dispuutgenoot en vriend buiten schot wil houden. In de marge spelen dan ook de huwelijksproblemen van Jonas.  
 
Dit is al met al te veel om in iets meer dan tweehonderd bladzijden te behandelen. Het leidt ertoe dat geen enkele zaak die Jonas toebedeeld krijgt, goed uitgesponnen wordt. Het blijft bij losse flodders. Met al die flodders wil Hirsch wellicht een beeld scheppen van het veelvoud aan problemen in het bankwezen, maar het zorgt niet voor een goed verhaal. Bijna geen enkele draad die opgepakt wordt, wordt verder afgewikkeld. Daarbij komt dat een groot gedeelte van het verhaal gaat over vergaderingen en dossiers. In een relatief zakelijke stijl wordt uitgelegd wat er besproken wordt in de meetings en wat er beschreven staat in de rapporten. Die zakelijke stijl past natuurlijk goed bij het onderwerp, maar als een zakelijk onderwerp ook nog eens zakelijk wordt beschreven in literatuur, in hoeverre is er dan nog sprake van literatuur? Hirsch' poëzie toont aan dat hij ook heel anders kan schrijven en het is jammer dat hij dat in deze roman niet doet. Enkel enkele neologismen, zoals 'polygoonstemde', laten iets zien van het creatieve taalgebruik dat Hirsch ook in zijn mars heeft.
 
De weinigen wordt gepresenteerd als een geëngageerde roman met een dringende boodschap. Wat die boodschap is, heb ik niet kunnen ontcijferen. Doordat de cases slechts oppervlakkig beschreven zijn, krijg ik niet het idee dat het boek draait om het wereldkundig maken van deze specifieke zaken. Maar de algemene boodschap dat er wat mis is met het bankwezen is al bekend, en zowel in non-fictie door Luyendijk als in fictie - Tom Lanoyes Gelukkige slaven - besproken. De weinigen is niet de klapper die hier nog overheen gaat. Het is het vooral het verhaal van een bankier die zelf loopt te blunderen, zowel op het werk als privé. Fouten maken en weer opstaan is natuurlijk ook een interessant onderwerp, maar als dat de kernboodschap van Hirsch is, had hij er verstandig aangedaan om het boek anders in de markt te (laten) zetten.

Lucas Hirsch: De weinigen, of de bankier in de buik van het beest, In de Knipscheer, Haarlem 2019, 226 p., ISBN 9789062656141 

© 2024 | MappaLibri