‘Some of them want to use you /
Some of them want to be used by you / Some of them want to abuse you / Some of
them want to be abused’. Dat riedeltje van Eurythmics schoot mij door het hoofd
tijdens de lectuur van Gelukkige slaven, de nieuwe roman van Tom Lanoye.
Die brengt net zoals het liedje een wrange boodschap op een haast vrolijke
melodie. Maar hoe grappig Gelukkige slaven ook is, het is een boek over
op hol geslagen mensen in een op hol geslagen tijd.
Hoofdpersonages zijn Tony
Hansen, een toy boy die met de vrouw van zijn baas Bo Xiang op stap is, en Tony
Hansen, een trader die ondergedoken is en in Zuid-Afrika een neushoorn tracht
te schieten. Uiteraard gaat het met allebei goed fout. De eerste Tony bezorgt
zijn madame een fataal orgasme, de
tweede vermoordt een zwarte. Op de vlucht voor hun verleden moeten ze zich nu
ook nog eens zien te redden uit een nieuwe hachelijke situatie.
Na allerlei hilarische avonturen bevinden ze zich
uiteindelijk beide in China. In hetzelfde hotel, nota bene eigendom van, jawel,
meneer Bo Xiang. Daar krijgt de eerste Tony het onaangename bezoek van een
neger die de dood van de Zuid-Afrikaan komt wreken. Waarna het hem begint te
dagen dat hij verward wordt met een naamgenoot, die hij dan maar een aantal
verdiepingen hoger opzoekt. Daar blijkt dat de twee slechts pionnen van Bo
Xiang zijn: de hoer Tony gebruikt als dekstier, maar vooral als dekmantel om het
buitenlandse zwart geld van de Chinese tycoon in veiligheid te brengen; de
andere Tony als leverancier van de verboden hoorn die magische krachten wordt
toegekend.
In een spetterende finale menen
beide Tony’s zich aan de greep van Bo Xiang te kunnen onttrekken. Tijdens
onderhandelingen over een schimmige deal zorgt een kopje thee met raspsel van
de hoorn voor de zoveelste verrassende wending in dit verhaal en voor een
onverwacht einde (in alle betekenissen van het woord).
In alle interviews naar
aanleiding van zijn nieuwe boek toeterde Tom Lanoye — terecht —dat dit een
roman is in Tarantino-stijl. Waarna het — volkomen onterecht — helemaal niet
meer over Gelukkige slaven ging, maar over ‘de crisis’ en andere
maatschappelijke en politieke items. Alsof de publicatie van het boek slechts
een aanleiding was om het over échte problemen te hebben. Jammer, want Gelukkige
slaven is een Lanoye op z’n best. Het is uitgekiend opgebouwd, stilistisch
briljant en bijzonder filmisch. Vervelen doet het nooit, maar echt beklijven
ook niet. Natuurlijk zijn de Tony’s spiegelbeelden van elkaar, en zijn ze
bedoeld als twee hedendaagse Elckerlycs (de loser en de winner), maar doordat
de situaties waarin ze terechtkomen zo grotesk, ja zelfs clownesk zijn, gaat
Lanoyes kritiek op de doorgeschoten kapitalistische samenleving een beetje
verloren.
Tom
Lanoye: Gelukkige slaven, Prometheus, Amsterdam 2017, 299 p. ISBN 9789044628463. Distributie Pelckmans Uitgevers
© 2024 | MappaLibri