Betrokken oorlogsfotografie van Kate Brooks en Stanley Greene

Fotojournalistiek draait in essentie rond observeren, afstand nemen om het verborgene weer te geven en een verrassende kijk te geven op de werkelijkheid. Daartegenover staat de betrokkenheid van de fotograaf bij het onderwerp, in die mate dat hij of zij deel wordt van de materie. Bij (onafhankelijke) oorlogsfotografie speelt dit nog sterker: ‘Being a photojournalist is not a profession, it’s a way of life. You have to live it and breathe it and sometimes even risk dying for it.’ Aan het woord is de Amerikaanse fotografe Kate Brooks, die als prille twintiger in het spoor van 9/11 naar conflictgebieden in Azië en het Midden-Oosten trok. Dat resulteerde in een tentoonstelling en een boek: Im Licht der Dunkelheit (In the Light of Darkness) dat in het Duits de ondertitel ‘Ein fotografisches Tagebuch seit 9/11’ meekreeg. Het dagboek of reisverslag dat we tussen de foto’s in vinden, benadrukt de aanwezigheid van de fotograaf. Een gegeven dat we ook terugvinden bij Stanley Greenes Black Passport: Journal eines Kriegsfotografen (bekroond met de Duitse Fotobuchpreis 2011 (gouden medaille)). Greene vindt dat je maximaal acht jaar oorlogsfotograaf kunt zijn. Daarna volgt de burn-out of de fatale kogel. Alcohol en drugs zijn uitlaatkleppen voor het posttraumatische stresssyndroom. Je vertrekt steeds opnieuw op missie ook al weet je dat de relaties thuis of onderweg eraan kapotgaan. Waar Brooks zich beperkt tot het tekstuele verslag, vermengt Greene ook foto’s uit de persoonlijke leefsfeer en westerse reportages met de vaak gruwelijke beelden uit conflictgebieden. Ondanks het verweven dagboek blijft Im Licht der Dunkelheit een klassiek opgebouwd hardcover fotoboek. Greene opteerde met Black Passport voor een uit de kluiten gewassen softcover met afgeronde hoeken, dat aan een reispas of schrift doet denken. Een dynamische collage van foto’s en impressies die je wat gemakkelijker mee kunt nemen om onderweg te doorbladeren. Hoewel Greene nu en dan gebruikmaakt van digitale kleurenfotografie, zal hij steeds teruggrijpen naar analoge zwart-witfotografie voor grote reportages. Hij houdt ervan om met een eenvoudige Leica zijn onderwerpen dicht te benaderen. Een pluspunt is dat je bij analoge fotografie het resultaat niet snel kan bekijken, wat de fotograaf scherper houdt in gevaarlijke omstandigheden. Dankzij een Getty Grant uit 2011 kan hij zijn voorkeur voor analoge zwart-witfotografie verder uitdiepen. In zekere zin wil Greene met dit boek zijn volledige palet als fotograaf tonen, dat de harde oorlogsbeelden uit Tsjetsjenië waarmee hij naam maakte, overstijgt. Bij Brooke krijgen we dan weer de polsslag te zien van het decennium na 9/11 in gebieden die onder de war against terrorism van de Verenigde Staten te lijden hadden. Zij focust daarbij op de ‘menselijkheid te midden het puin, de verscheurende pijn van de overlevenden, de angst van de ontheemden en de traumatische agressie tegen vrouwen’. Gecombineerd met haar reisverslag brengt ze een eerlijk en beklijvend humanitair verhaal. Greene laat binnen zijn fotografische reis heel wat gebroken harten achter, zodat hier meer een verhaal van veroveringen en fotografisch kunnen speelt. Dat neemt niet weg dat beiden op hun manier een hoogstaand en aangrijpend (foto-)verhaal brengen.

Kate Brooks: Im Licht der Dunkelheit, Benteli Bern, 2011, 248 p. : ill. ISBN 9783716517000

Stanley Greene, Teun van der Heijden: Black Passport, Benteli Bern, 2009, 288 p. : ill. ISBN 9783716516072

© 2024 | MappaLibri