Het grote voorleesboek over verdwenen sokken (zes linker- en vier rechtersokken)

7+ - De titel Het grote voorleesboek over verdwenen sokken doet je al onmiddellijk het omslag open slaan. Eindelijk eens iemand die aan de slag gaat met het gegeven van alle verloren sokken, hoewel je je kan afvragen of hiermee de volwassen bemiddelaar of de jonge lezer wordt aangesproken. Justyna Bednarek werkte voor dit voorleesboek een raamverhaal uit met tien verhalen over de verdwenen sokken uit het huishouden van Bee’s moeder. Telkens ontsnapt een sok door het gat onder de wasmachine om elders allerlei avonturen te beleven. Lezer en voorlezer kunnen zo samen genieten van de belevenissen van de sokken en misschien wel zelf verhalen verzinnen over wat er met hun verloren sokken is gebeurd.   

Heel jammer dat de lange titels telkens al verklappen wat er in het verhaal zal gebeuren zoals ‘Het verhaal van de eerste sok, die aan een auditie deelnam, een rol kreeg in een populaire serie en een echte ster werd’. Bij een sterk verhaal zou de lezer ondanks deze vooruitblik kunnen genieten van de belevenissen van de personages, maar daar slaagt Justyna Bednarek helaas niet in. Van een spanningsboog is nauwelijks sprake, zelfs de eindes zijn nooit verrassend. Niet alleen de verhaallijn, maar ook de personages zijn heel vlak uitgewerkt. De meeste sokken uit dit voorleesboek maken nauwelijks een ontwikkeling door. Te vaak wordt alles voor de personages van boven uit opgelost of komen ze toevallig tot een oplossing. Enkel de laatste twee sokken ondernemen echt actie om dingen in het verhaal op te lossen.
 
De verteller spreekt de lezer rechtstreeks aan, bijvoorbeeld ‘Waarschijnlijk willen jullie graag weten wat er met de sokken gebeurde’. Even vaak wordt er gespeeld met informatie die alleen volwassenen begrijpen. Hier en daar gaat dat echt ten koste van het begrip van de jonge lezer zoals in zinnen waar twee uitdrukkingen worden gebruikt: ‘Daarmee trapte ze wel op een aantal lange tenen, omdat ze van enkele hooggehakte sterren de vuile was uithing’ of in zinnen met verschillende moeilijke woorden: ‘Hij ontsluierde het raadsel van de mysterieuze verschijning en verdwijning van een beroemde astronoom’.
 
Soms verstopt de auteur lessen over vooroordelen in haar verhalen. Zo gaat het verhaal over de derde sok over politiek links en rechts, en krijgen we in het eerste verhaal te horen dat iedereen de wasmachine in moet en dat sokken van de mooiste kwaliteit zijde zich dus niet beter moeten voelen dan de rest. Helaas is er wel meermaals een stereotiepe rolverdeling in het boek: vader gaat werken en de vrouwen krijgen de zorgende rol opgelegd. De moeder van Bee en twee vrouwelijke personages doen de was, een meisje breit een trui voor haar vriend, een vrouwelijke sok wordt kinderoppas. De actieve rollen zijn weggelegd voor de mannelijke sokken: die worden bijvoorbeeld privédetective en dokter. In 2020 zouden makers van boeken zich hier toch van bewust mogen zijn.
 
De illustrator maakte van de sokken een soort stokmannetjes, waardoor je ‘sokmannetjes’ krijgt. Leuk gevonden, maar toch weten ook de prenten in het boek me niet te overtuigen: het geheel heeft vooral een heel druk effect, een balans in de lay-out ontbreekt.
 
Het grote voorleesboek over verdwenen sokken werd vertaald door Jo Govaerts, dichter en vertaler van onder andere Nobelprijswinnaar Wislawa Szymborska. Toch blinkt dit boek helemaal niet uit in stijl. Dat kan liggen aan de oorspronkelijke versie, maar dan is het jammer dat de vertaler niet meer vrijheid heeft genomen. Er zijn heel veel moeilijke begrippen zoals ‘verzuchtte Bee’, ‘een hernia’, ‘de sok voor president’ en ‘vele paranormale verschijnselen’. Natuurlijk kan dit de taal van de jonge lezers verrijken, maar de afstand tussen verhaal en lezer mag toch ook niet te groot worden. Op een bepaald moment wordt de lezer dan weer bedolven onder de verkleinwoorden: een ‘matroosje’ met een ‘pijpje’ op een ‘scheepje’. Het boek bevat enerzijds veel meervoudige samengestelde zinnen en betrekkelijke bijzinnen, anderzijds beginnen zinnen storend vaak met nevenschikkende voegwoorden: ‘want’, ‘maar’, ‘en’. De taalfouten die op drie pagina’s van het boek zijn terug te vinden, waaronder ‘vaarde’ in plaats van ‘voer’ geven helemaal de doorslag: dit boek verdient in deze vorm eigenlijk geen plaats in het jeugdboekenassortiment.
 
Justyna Bednarek, Daniel de Latour: Het grote voorleesboek over verdwenen sokken (zes linker- en vier rechtersokken), Volt, Amsterdam, 2020,158 p.: ill. ISBN 9789021423623. Vertaling van Niesamowite przygody dziesiÄ™ciu skarpetek door Jo Govaerts. Distributie L&M Books 

© 2024 | MappaLibri