Strijd en metamorfose van een vrouw

In Ze hebben mijn vader vermoord ging Édouard Louis oog in oog staan met zijn vader. Het werd een meedogenloos boek, niet alleen voor de vader in kwestie, die het allemaal heeft laten gebeuren, maar zeker ook voor het politieke klimaat waarin dit alles plaatsvond. In Strijd en metamorfose van een vrouw is Louis’ moeder aan de beurt, en ook nu is de ellende groot en is er in het hoofd van de schrijver voor meededogen weinig plaats.    
Want zoals hij het ziet zit elk leven vol mogelijkheden, en heeft zijn moeder die mogelijkheden, net als zijn vader, voornamelijk verkwanseld. Ze raakt zwanger op de middelbare school, moet daardoor haar schoolcarrière vroegtijdig afbreken, krijgt een tweede kind bij dezelfde man. Die man raakt aan de drank en heeft meer interesse in andere vrouwen dan in zijn kinderen. Op haar twintigste begint ze een nieuwe relatie waar drie kinderen uit voortkomen. Louis is daarvan de oudste. Het verhaal van de vader kennen we uit Ze hebben mijn vader vermoord: opnieuw veel drank en weinig zelfrespect, laat staan verantwoordelijkheidszin. Het is een straatje zonder eind.
 
Strijd en metamorfose van een vrouw is veel minder een politiek pamflet dan Ze hebben mijn vader vermoord. Édouard Louis gaat nog veel medogenlozer om met zijn herinneringen, die hij genadeloos disecteert. Hij schaamt zich voor haar, en zij ook voor hem. Allebei zijn ze het slachtoffer van de patriarchale maatschappij, waar mannen ‘echte mannen’ moeten zijn en vrouwen vooral dienen om de afwas, de boodschappen en het schoonmaakwerk te doen. Daar zijn uiteraard zowel de moeder, alsook Louis zelf, als ontluikende homoseksueel en intellectueel, slachtoffers van.
 
Toch is Strijd en metamorfose van een vrouw, zoals de titel al doet vermoeden, ook een verhaal van hoop en van de mogelijkheid om het lot in eigen handen te nemen. Uiteindelijk is het dat wat Louis’ moeder ook doet, wanneer ze uiteindelijk haar man verlaat en op zoek gaat naar een betere toekomst, of tenminste toch een toekomst tout court. ‘Vreemd,’ schrijft Louis daarover:
 
‘wij waren allebei ons leven begonnen als verliezers van de Geschiedenis, zij als vrouw, en ik als afstotelijk buitenbeentje. Maar net als bij een wiskundige vergelijking, een perfect symmetrische omkering van zaken, werden de verliezers van de wereld waar we toe behoorden de winnaars, en de winnaars werden de verliezers.’
 
Met dit boek heeft Édouard Louis een hoofdstuk toegevoegd aan zijn ontstellende oeuvre, een portret van deze tijd, van kansarmoede en klassenstrijd, terug van nooit weggeweest. Glashelder is hij, zowel in wat hij wil vertellen als in hoe hij dat doet. Echt vrolijk word je er niet van, maar hoop doet leven, en uiteindelijk is het dat wat Louis en ook zijn moeder er toch op vooruit heeft kunnen helpen.
 
Édouard Louis: Strijd en metamorfose van een vrouw, De Bezige Bij, Amsterdam 2021, 105 p. : ill. ISBN 9789403198507. Vertaling van Combats et métamporhoses d'une femme door Jan Pieter Van der Sterre en Reintje Ghoos. Distributie Standaard Uitgeverij

© 2024 | MappaLibri