De kleine Nijmeegse uitgeverij Flanor spant zich al jaar en dag in
om moeilijk verkoopbare maar interessante uitgaven op de markt te brengen.
Ondertussen stelt hun Flanor-reeks al meer dan honderd titels. Sommige daarvan
behelzen min of meer perifeer werk van literaire auteurs zoals onder andere
Geert Meijsing of C.O. Jellema. Andere titels gaan over aspecten van de
literatuurgeschiedenis en de literaire kritiek, van Du Perron tot Houwink of
journalistieke teksten uit de negentiende eeuw. Op die manier worden leemtes
ingevuld, ook al zijn de betreffende teksten wat moeilijker te vinden (ze
kunnen best aangekocht worden bij de uitgever zelf).
Binnen dat ruime fonds is er ook
plaats voor vertalingen uit of naar het Nederlands. In dat verband verscheen
onlangs een integrale vertaling van het lange verhalende gedicht Mei van
Herman Gorter. Het meesterwerk van de Tachtiger werd voorbeeldig in het Engels
omgezet door Paul Vincent, die sinds jaar en dag een van de belangrijkste
vertalers is van de Nederlandse literatuur naar het Engels. Met deze uitgave
van May komt de tekst eindelijk binnen het handbereik van internationale
lezers. Meteen wordt het duidelijk hoe Gorter zich bij zijn gedicht liet
inspireren door mythologische motieven, door de Grieks-Latijnse oudheid maar
ook door de Engelse romantici. In die zin brengt deze bijzonder waardevolle
vertaling de Nederlandse dichter terug naar ‘huis’.
Vincent heeft zich alleszins
goed van zijn taak gekweten. Zo respecteert hij het metrum en het rijm van het
origineel in de mate van het mogelijke. Dat leidt uiteraard tot aanpassingen
bij een aantal regels en zinnen om de poëtische tekst leesbaar te houden, maar
nergens had ik het gevoel een ‘andere’ tekst te lezen. Sterker nog, ook de
variaties in taal- en stijlgebruik van Gorter zijn in de vertaling terug te
vinden. Zo hanteert de dichter op een aantal plaatsen doelbewust een
spreektalige, haast a-poëtische zegging, terwijl hij elders de doorwrochte
periodische zinnen van de antieke literatuur imiteert, compleet met gezochte
beelden en maniëristische stijlfiguren. De vertaling slaagt erin veel van die
typische Gorter-trekken te behouden zonder geforceerd aan te doen. Sterker nog,
in sommige passages brengt de vlotte Engelse vertaling de lezer er zelfs toe om
Gorter anders, minder literair te gaan lezen, waardoor de vernieuwende toon van
destijds terug naar voren komt. Het feit dat het Nederlandse origineel
tegenover de vertaling is afgedrukt, zet de lezer extra aan tot een dergelijke
verrijkende confrontatie.
Het verhaal van de Mei is overbekend bij scholieren
(tenminste toch tot een aantal jaar geleden). De dichter raakt gefascineerd
door Mei (de verpersoonlijking van de lentemaand), maar zij is hopeloos
verliefd op de God Balder. Die onmogelijke liefde beheerst haar leven dermate
dat het afscheid haar brengt tot melancholie en tot het einde (aangezien de
maand op haar einde loopt). Dat verhaalverloop is echter de aanleiding tot een
aantal prachtige beschrijvende passages, tot dramatische interacties tussen de
personages, tot een (ook vandaag nog) meeslepend relaas dat blijft boeien en de
lezer ook emotioneel engageert.
Een minpunt is echter
de korte inleiding bij de vertaling. Die is grotendeels gebaseerd op de oudere
studies over de Mei en blijft daardoor nogal academisch en stereotiep.
Veel informatie passeert daarbij de revue: de Tachtigers, de biografie van de
jonge Gorter, de invloed van de Engelse romantiek en het sensitivisme, de
diverse interpretaties van het verhaal op symbolisch en allegorisch niveau, de
technische kenmerken. Dat alles blijft echter opsommend en dor. Een meer
meeslepend essay had veel sterker de blijvende actualiteit van Gorters
meesterstuk kunnen onderstrepen. Dat is misschien iets voor een heruitgave,
want de vertaling verdient het alleszins om een ruime verspreiding te kennen
(ook buiten het Engelstalige onderwijs van onze letterkunde dat tegenwoordig
aan de universiteit schering en inslag wordt).
Herman Gorter: May, Flanor, Nijmegen 2021,
256 p. Vertaling van Mei door Paul Vincent
© 2025 | MappaLibri