Onster Target

Annemarie Estor heeft de afgelopen jaren naam verworven met haar eigenzinnige gedichten, maar zij is ook werkzaam als beeldend kunstenaar. In haar jongste creatie, Onster Target, komen beide vormen van kunst op een creatieve manier samen. De bundel is in feite één lang gedicht dat voorzien is van kleurrijke illustraties; binnen dat uitbundige palet van lijnen, vlakken en kleuren komen her en der menselijke figuren voor, maar die staan bijna nergens centraal in de voorstelling. Dat is niet zonder belang, want ook de gedichten focussen in feite op structuren, eerder dan op concrete personen.    

Estor kiest inderdaad voor een nadrukkelijk engagement als dichter, waardoor zij een ‘boodschap’ formuleert, maar tegelijk zich ook voortdurend concentreert op de mogelijkheden van de poëtische taal. Rechtlijnigheid en leuzen moet een lezer hier dan ook niet verwachten, want de werkelijkheid laat zich daartoe niet herleiden. In plaats daarvan verbindt Estor de bezwerende herhaling met de aandrang van opsommingen en sprekende (vaak ontluisterende) beelden. Die bezwering komt ook tot uitdrukking door de vele imperatieven, waardoor de lezer als het ware rechtstreeks wordt aangesproken en gewaarschuwd: ‘Berg je’ vormt de aanvang van de eerste teksten (of tekstfragmenten), en meteen is duidelijk hoe de mens bedreigd wordt en beschutting moet zoeken.
 
Die kwetsbaarheid van de mens is inderdaad de leidraad in deze bundel. De bedreiging waaraan hij, en zijn kielzog de hele aarde, is blootgesteld wordt gepersonifieerd in het raadselachtige ‘Onster Target’. In ‘onster’ lees ik ‘on-ster’ maar ook een gedeeltelijk anagram van ‘Estor’ of een geamputeerd ‘monster’. Die bedreiging neemt in de bundel uiteenlopende vormen aan. In de eerste plaats gaat het om de vele pogingen om mensen te reduceren tot cijfers, statistieken, objecten. Dat eenzijdige rationele denken blijkt kenmerkend voor het neoliberalisme en het postkapitalisme maar het gaat hier evenzeer om het hokjesdenken dat mensen tot allerlei categorieën wil reduceren en ze vervolgens in de pas wil laten lopen. Estors kritiek reikt echter veel verder dan dat, want dergelijke vormen van ongelijkheid en de verregaande technologie putten ook de natuurlijke rijkdommen van de planeet uit en leiden op termijn tot de ondergang van de mensheid en de kosmos. In die pletwals is zelfs God slechts een kwetsbaar, haast mislukt schepsel.  
 
Het is een hele mondvol, maar dat programma wordt door Estor vooral omgezet in spraakmakende beelden, via allerlei motieven en associaties. Het barokke taalgebruik van haar vroegere werk is hier gedeeltelijk teruggedrongen maar de lezer wordt telkens weer verrast door de manier waarop korstmossen, haviken en tal van andere elementen van de biotoop hier beeldend hun intrede maken. Net die aandacht voor het haast onooglijke detail maakt van deze bundel opnieuw een feest van de zintuiglijkheid. Daarbij komen de vele prachtige taalvondsten. De bundel is vooral een aanklacht maar hier en daar duiken tekenen op van voorzichtig protest, van daadkracht en geloof (met een allusie op de ‘kinders’, de klimaatjongeren die de toekomst symboliseren). Estor is eens te meer een belangrijke getuige van de veranderingen van deze tijd, maar bovenal een imposante maker van blijvende taalbrokken.  
 
Annemarie Estor: Onster Target, Poëziecentrum, Gent 2021, 45 p. : ill. ISBN 9789056554095

© 2024 | MappaLibri