Schaduw lezen

Het is niet bepaald nodig om Stefaan van den Bremt als dichter voor te stellen, maar toch blijft zijn bekendheid buiten de kring van fervente poëzielezers nog steeds te beperkt. Ooit gold Van den Bremt als de belangrijkste politieke dichter van zijn generatie – dat was het geval in de jaren 1970, ten tijde van het Nieuw-realisme – maar sindsdien heeft de dichter zich veel meer toegelegd op de exploratie van alle facetten van de taal en de retoriek. Zijn grote activiteit als vertaler van anderen (in recente jaren onder meer het werk van Emile Verhaeren) heeft hem nog sterker gevoelig gemaakt voor wat taal vermag.  

Zijn jongste bundel, Schaduw lezen, bevat een aantal uitmuntende staaltjes van dat talige vernuft. De bundel is geschreven in de schaduw van het leven: hij verscheen immers naar aanleiding van de tachtigste verjaardag van de dichter. Van den Bremt reflecteert op zijn leven, maar doet dat in feite als een soort van observator van zijn eigen bestaan, in het besef dat het bestaan op zijn einde loopt en het des te belangrijker wordt herinneringen te behouden. Tegelijk werpt de dichter zijn schaduw ook vooruit, naar wat onvermijdelijk moet komen. Herinneringen, scènes, maar vooral ruimtes laten zien hoe verleden en toekomst samenkomen in het heden en hoe momentopnamen daardoor een soort van boventijdelijk karakter kunnen krijgen: of, met de prachtige woorden van de dichter, ‘één onaf zienbaar ogenblik’. De onbezorgde jeugd, de eerste liefdeservaringen, de reizen om andere werelden te ontdekken krijgen zo extra reliëf. Tijd en ruimte versmelten tot unieke fresco’s, die net door het grote taalmeesterschap van de dichter blijven overleven.
 
Naar het einde van de bundel toe gaat die terugblik meer over in een vooruitblik, al is het contrast tussen beide minder groot dan men zou verwachten. Veel van de herinneringsverzen kleurden al melancholisch door het besef van het verlies, terwijl omgekeerd de finale toekomst de vitale energie van de dichter nauwelijks kan fnuiken. Dat hangt samen met een rijke levenservaring, waardoor deze gedichten soms iets weg hebben van wijsheidsliteratuur die bezonken inzichten en mijmeringen wil overdragen. De rol van literatuur is daarbij essentieel. Niet alleen schrijft Van den Bremt bewust literatuur, hij schrijft ook nadrukkelijk in de schaduw van prominente voorgangers. Meer dan eens worden literaire voorbeelden aangehaald, en algemeen schrijft de dichter vanuit een grote vertrouwdheid met de traditie. Die kennis koppelt hij aan een stilistische bravoure, die in feite met elke bundel toeneemt zonder de toegankelijkheid van zijn poëzie in het gedrang te brengen. De tachtiger is daardoor alleszins een belangwekkende tijdgenoot!
 
Stefaan van den Bremt: Schaduw lezen, P, Leuven 2021, 77 p. ISBN 9789493138513

© 2024 | MappaLibri