Wat is er eigenlijk met jou gebeurd?

10+ - Janne, een pientere meid uit het zesde leerjaar is erg zwaar gebouwd. Hierdoor is ze op school het mikpunt van vele pesterijen Daarbij komt nog dat ook haar ouders, warme en betrokken mensen, uit bezorgdheid af en toe een opmerking over haar gewicht maken. Uit onmacht gaat Janne nog meer eten en snoepen, waardoor ze in een vicieuze cirkel terechtkomt. Haar ouders beslissen haar extra te motiveren om af te vallen. Voor elke kilo die ze verliest, krijgt Janne geld. Aanvankelijk lijkt dit plan prima te werken. Janne vermagert zienderogen. Al snel zit ze op haar streefgewicht en vindt mama dat het zo wel genoeg is. Maar Janne is ongemerkt in een destructieve spiraal beland, waardoor ze altijd maar meer wil afvallen. Wanneer mama de onaangeroerde lunchpakketten in haar boekentas vindt en ook het boekje in de badkamer waarin Janne nauwgezet haar gewicht blijft noteren, beseft ze dat het goed mis is. Er volgt een openhartig gesprek tussen Janne en haar ouders waarin Janne eindelijk kan uitspreken hoe ‘goor’ ze zich voelt. Haar ouders erkennen hun verantwoordelijkheid in deze situatie en spreken hun onvoorwaardelijke liefde uit: ‘Je bent een kanjer. Je was altijd al een kanjer! En wij zijn hartstikke gek op je!’ Vanaf dat moment zien we Janne voorzichtig weer eten.  

In 2020 kreeg de Noorse Jenny Jordahl voor deze graphic novel in frisse kleuren de Brage-prijs voor het Beste Kinderboek én de Pondus-Prijs voor de Beste Graphic Novel. Volkomen terecht, want ze weet zich bijzonder knap in te leven in de verwarrende obstakels waar een pubermeisje mee geconfronteerd kan worden. Op een fijngevoelige manier kadert ze Jannes gewichtsproblemen in een klimaat van groepjesvorming bij de meisjes uit haar klas en, daarmee samenhangend, de offers die vaak gebracht worden om bij het populaire groepje te mogen horen. Ook Jannes prille eerste verliefdheid speelt mee op de achtergrond, net als haar stress voor de toekomstige klasindeling in het eerste middelbaar. Naar het einde dreigt Jordahl haar geloofwaardigheid te verliezen. Het gesprek met haar ouders zal Janne ongetwijfeld veel deugd gedaan hebben, maar heeft alleen niet de kracht om een eetstoornis van die proportie zo plots om te keren.
 
Soms blijven beelden langer hangen dan woorden. Deze graphic novel brengt bijzonder sterk in beeld wat er gebeurt telkens wanneer Janne gekwetst wordt of in een stressvolle situatie belandt. Aanvankelijk verliezen de prenten dan al hun kleur en worden donkerblauw, inclusief Janne die vaak holle, witte ogen krijgt. In een latere fase verschijnt op die momenten ook Jannes beschadigde zelfbeeld als een enorm zwart, vormeloos wezen, met dezelfde witte ogen en Jannes kapsel. Dit wezen stimuleert haar om blijven af te vallen, anderen af te snauwen of het herhaalt de kwetsende opmerkingen van anderen. De dreiging van het wezen laat heel intens zien hoe ernstig Jannes zelfbeeld eraan toe is.

Krachtig zijn ook de beelden van de ouders die hun dochter trachten te helpen. Tegen een witte achtergrond zitten ze met gesloten ogen op hun knieën. Ze proberen het enorme zwarte wezen tussen hen in te knuffelen. Op de volgende bladzijde is dat wat gekrompen, minder zwart en zien we Jannes blonde haren tevoorschijn komen. Nog een bladzijde later houden de ouders hun eigen dochter in hun armen. Ze zijn een nietig kluwen van mensen, zo klein, helemaal onderaan die witte bladzijde. Liefde verdriet en schuldgevoel, je voelt het allemaal als je naar deze illustratie kijkt. Het is ontzettend mooi om te zien hoe krachtig en kwetsbaar tegelijk een gezin kan zijn.
 
Jenny Jordahl: Wat is er eigenlijk met jou gebeurd?, Luitingh-Sijthoff, Amsterdam 2021, 216 p. : ill. ISBN 9789024597697. Vertaling van Hva skjedde egentlig med deg? door Bernadette Custers. Distributie VBK België

© 2024 | MappaLibri