10+ - In de Britse televisieserie Black
Mirror krijgt een type sciencefiction gestalte dat we kunnen omschrijven als
‘speculatieve fictie’. De wetenschappelijke toekomst speelt in die SF-serie
een kenmerkende rol. Toen mijn broer een robot werd, het nieuwe
jeugdboek van Emiel de Wild (1978), bevat een belangrijk element van
speculatieve fictie, maar dat duikt op in een verhaal dat zich afspeelt in het doodgewone
heden en dat verder geen SF-kenmerken bevat. Hier ligt meteen het gevaar van de
onwaarachtigheid op de loer.
De robot uit de titel wordt in het eerste hoofdstuk
plompverloren geïntroduceerd. Hij vult een open gevallen plek op, de plek van
een overleden broer. Dennie, de oudere broer van Tijs, is omgekomen bij een
verkeersongeluk. Tijs heeft dat nog niet helemaal verwerkt, maar zijn ouders
hebben een opmerkelijk middel gevonden om verder te kunnen met hun leven. Zij
hebben een robot aangeschaft die in zijn (werk)geheugen heel veel persoonlijke
eigenschappen van Dennie heeft opgeslagen. Het gaat niet om een grappig en
primitief speeltje op wieltjes, maar om een onwerkelijk geavanceerde levensecht
bewegende en communicatief zeer vaardige kunststof Dennie. Zijn hoofd is een
glazen bol waarin je een goed gelijkend gezicht kunt zien. De robot draagt de vertrouwde
kleding van de echte broer.
Een beetje morbide zou je zeggen, maar de drijvende kracht
achter de kostbare aankoop is evenwel de moeder van Tijs. De enige die normaal
reageert op deze ontwikkeling is Tijs. Acceptatie van een kunstmatige vervangbroer
is in zijn beleving verraad aan zijn echte broer. Tijs’ reactie is goed
invoelbaar voor de jonge lezers. Geforceerd en niet echt aannemelijk is het
doordrammen van ma en pa. Moeder gaat zo ver dat zij de robot gelijk als een
soort reïncarnatie van de overleden Dennie begint te behandelen. Hier dringt
zich andermaal het onwaarachtige op.
Zo’n begin leest niet lekker
weg. Maar gelukkig voor de doorzetter komt het verhaal gaandeweg beter op
stoom. Dat is te danken aan de soepele schrijfstijl van De Wild en aan de
spannende draai die aan het verhaal gegeven wordt.
Het thema van Toen mijn broer
een robot werd is omgaan met verlies. In de visie van de schrijver botst de
beleving van verlies door kinderen met de verwerking van verlies door ouders.
Twan, het vriendje van Tijs, kan daar ook van meepraten. Zijn ouders gaan uit
elkaar en zijn vader introduceert al snel daarna een nieuwe liefde. Ook hier
een gevalletje van verraad. De tekening van de personages verschilt. Waar Tijs
en Twan ‘round characters’ zijn, worden de volwassenen nogal vlak en stereotiep
in beeld gebracht.
En dan is daar de groeiende onvrede van Tijs en Twan. Het lijkt erop dat
alleen een drastisch plan uitkomst kan bieden. Op dat moment laat Emiel de Wild
zien dat hij weet hoe hij de spanning moet opvoeren. Toen mijn broer een
robot werd maakt in ieder geval duidelijk dat kinderen kwetsbaar zijn bij
drastische veranderingen binnen het gezin. Maar ja, dat is toch wel een open
deur.
Emiel de Wild: Toen mijn broer een
robot werd, Leopold, Amsterdam 2022, 183 p. ISBN 9789025883201. Distributie
Standaard Uitgeverij
© 2024 | MappaLibri