Pigment van een bestaan

Willy Spillebeen is met zijn negentig jaar de nestor van onze poëzie. Zijn hoge leeftijd neemt niet weg dat de dichter nog steeds literair actief is, al lijkt zijn productie van langere teksten (hij geniet ook bekendheid als romanschrijver) verleden tijd. Dat blijkt eens te meer uit Pigment van een bestaan. De lijvige bundel brengt 90 gedichten bij elkaar, een voor elk levensjaar van de dichter. In die teksten overloopt hij poëtisch zijn eigen leven, maar tegelijk schetst hij zoveel mogelijk het bestaan op zich. De mens wordt geportretteerd als een eigen individu met zijn privégeschiedenis; heel wat gedichten verwijzen expliciet naar het leven van de dichter, de mensen in zijn omgeving, zijn reizen, zijn gevoelens. Tegelijk echter gaat de bundel ook wel algemener over het mens-zijn.  

De gedichten zelf zijn gegroepeerd in een aantal reeksen rond typische thema’s. Zo opent Pigment van een bestaan met een reeks natuurgedichten. De natuur verschijnt er in diverse gedaanten. Aan de ene kant vormt zij de aanleiding voor herinneringen aan de kindertijd met de daarmee verbonden euforie en spontaneïteit. De associaties met het paradijs zijn dan ook niet ver weg. Aan de andere kant vormt de natuur ook een spiegel van de mens, iets wat Spillebeen ertoe brengt om vogels nauwkeurig te observeren en in kaart te brengen. De vogel fungeert daarbij als een subtiele dubbelganger van de mens: alert, observerend, handelend. Die verbinding van het autobiografische perspectief met de gang van zaken in de wereld is alleszins een constante in deze bundel. De dichter gaat op reis, herkent zich in spinnen en andere dieren, bestudeert fauna en flora om zijn eigen bestaan beter te doorgronden. In ‘Plant dier mens’ wordt bijvoorbeeld het vanzelfsprekende bestaan van planten en dieren gecontrasteerd met de mens, die net door zijn verhevigd bewustzijn lijdt onder zijn eigen tijdelijkheid.
 
Andere reeksen belichten de houding van de dichter ten opzichte van de samenleving. Samen leven is belangrijk maar hoe dan ook zijn voor Spillebeen de rechten van het individu essentieel. Die autonomie uit zich ook in de wijze waarop de dichter kijkt naar de kunst (met mooie gedichten die op kunstwerken zijn geïnspireerd) en naar de geschiedenis. Uiteindelijk vormen ook die confrontaties de aanleiding voor een bezinning op het voorbijgaande leven en de nakende dood. Spillebeen blijft onverminderd geestelijk vitaal maar beseft dat net die voorlopigheid inherent deel uitmaakt van het menselijke bestaan.  
 
Deze gedichten zijn troostrijk door de manier waarop ze blijk geven van een gelouterd inzicht in wat mensen bezighoudt. Lezers zullen zich allicht identificeren met de denkbeelden en de herinneringen van de auteur. Stilistisch kiest Spillebeen daarenboven voor een klassieke zegging maar een uiterst leesbare poëzie. Daarbij geeft hij blijk van een groot vakmanschap, dat afwisselend leidt tot balladeachtige gedichten en kernachtige haikuverzen. Vernieuwend is deze lyriek uiteraard niet, maar dat doet geen afbreuk aan de waarde ervan.  
 
Willy Spillebeen: Pigment van een bestaan, P, Leuven 2023, 96 p. ISBN 9789493138964

© 2024 | MappaLibri