Nederlands proza
Murat Işık: Verloren grond
door Katja Feremans
Op het platteland van Oost-Turkije,
in het dorp Sobyan, slaat in het voorjaar van 1966 het noodlot toe: Selim, de
vader van de dertienjarige Mehmet door wiens ogen deze kleurrijke
familiegeschiedenis zich voor ons ontrolt, breekt zijn been. Aangezien alleen
de slager de kunst van het spalken beheerst, wordt die erbij gehaald. Maar
wegens complicaties moet Selim uiteindelijk toch de urenlange rit in een
paardenwagen naar het ziekenhuis doorstaan. Daar wordt zijn been wegens
koudvuur afgezet.
Zijn vee hoeden kan hij niet
meer, dus verkoopt hij zijn dieren en neemt hij zijn vrouw en drie kinderen
tegen hun zin mee naar zijn geboortedorp Hemgin. Daar erfde hij een akker, maar
de landarbeiders die het stuk grond de voorbije achttien jaar bewerkt hebben, willen het veld niet afstaan. Ondanks de bemiddelende
rol van Selims vriend Hemo, wacht er het gezin een buitengewoon vijandig
onthaal. Meer dan in Sobyan zegeviert in dit onherbergzame dorp het recht van
de sterkste. Wanneer een escalatie van geweld onvermijdbaar lijkt, worden de
kaarten onverwachts herschud door een verwoestende aardbeving: met de geldsom
die Selim als slachtoffer van de overheid krijgt, gaat het gezin zijn heil
zoeken in de kuststad Izmir.
Ook
al is er aan het einde van de roman weer hoop, verlies voert de boventoon in Verloren
grond. Selim geraakt na zijn beenamputatie zichzelf kwijt en daarmee is hij
ook niet meer de echtgenoot noch de vader van voorheen. Dit frustreert vooral
zijn vrouw en zijn oudste zoon. Mehmet daarentegen, blijft onverminderd naar
zijn vader opkijken. Vooral voor de virtuoze verhalenverteller die zijn vader
was na het ongeluk is hem zelfs de lust tot vertellen vergaan heeft de
dertienjarige jongen veel bewondering. Aan de hand van een paar van zijn
verhalen roept Mehmet zelf de hoofdlijnen op uit het verleden van zijn ouders,
wier levens in vroeger jaren ook niet over rozen gingen.
Even
raakt Murat Isik het thema van nationale identiteit aan, door een onderwijzer
op te voeren die door Ankara gestuurd is om alle kinderen ouder dan acht in
Sobyan Turks te leren. In het dorp werd namelijk Zazaki gesproken, een taal die
verwant is aan het Iraans. Ankara stond er ook op dat alle schoolkinderen een
Turkse naam droegen. Daarom komt de leraar bij Selim aan huis met de mededeling
dat hun jongste zoon niet langer naar de buitenlandse naam Miran zal luisteren
maar voortaan Mehmet heet.
Zelf kwam Murat Isik (1977,
Izmir) op zijn vijfde naar Nederland. Van opleiding is hij jurist. Verloren
grond, zijn romandebuut is geïnspireerd op het leven van zijn ouders. Isik
vertelt met veel vaart. Zijn taal is direct en eenvoudig. En net als zijn
personage Selim tovert hij met verve landschappen tevoorschijn en wekt hij
figuren tot leven.
Murat Isik: Verloren grond,
Ambo/Anthos 2012, 374 p. ISBN 9789026338083.
Distributie VBK België
Oorspronkelijk verschenen in De
Leeswolf 2012
deze pagina printen of opslaan