Vanaf negen jaar

JEUGDBOEKEN NR. 7, SEPTEMBER 2023

Pieter Koolwijk, Linde Faas (ill.): Missie afbreken

door Erick Kila

10+ - Het nieuwe boek van Pieter Koolwijk (Gouda, 1974) biedt de jonge lezer een aantal zekerheden die enigszins te denken geven. Missie afbreken is een ambitieus boek. De schrijver wil veel. Hij behandelt een thema (omgaan met de dood) dat in de wereld van de volwassenen al delicaat is en zet daarbij een ongebreidelde fantasie en een kritische kijk op jeugdpsychiatrie in. Er ontvouwt zich een avonturenvertelling met humor en overdrive. Het hoofdpersonage, Gozert, flitst en stuitert dan ook als een balletje door het niet te dunne boek.  

In 2021 won de schrijver de Gouden Griffel voor het beste kinderboek met het in 2020 verschenen Gozert. In 2021 verscheen Luna. Missie afbreken is het derde en laatste deel van een drieluik waarin de belevenissen van de kinderen Ties en Luna centraal staan. Gozert heeft eigenlijk het grootste aandeel in alle wederwaardigheden, maar is goed beschouwd geen kind van vlees en bloed. Aan dit fantoom-achtige personage kleeft een en ander dat bekritiseerd of in ieder geval becommentarieerd kan worden.
 
Missie afbreken kan als op zichzelf staand boek worden gelezen. Er wordt tussen neus en lippen door enige informatie gegeven over de voorgeschiedenis van de hoofdpersonages. Gozert is de imaginaire vriend van Ties. Als zo’n fantasievriend belangrijker wordt dan de reële verwanten en vrienden ontstaat er een (psychiatrisch) probleem. In de eerste delen van het drieluik komt deze problematiek aan de orde.
 
Met in gedachten de nog niet door ervaring gestaalde en daardoor meer beïnvloedbare belevingswereld van kinderen vallen in Missie afbreken zaken op. Zo voel je, wellicht onbedoeld, tegenstellingen sudderen onder dit smeuïg vertelde verhaal. Laten we ze benoemen: de psychiatrische jeugdzorg, gegeven in een instelling die Huize Hopeloos wordt genoemd, wordt - heel zwart-wit - af geserveerd. De instelling krijgt vervolgens, hatsekidee, een volledige remake. Het fenomeen ‘doodgaan’ wordt op een manier behandeld die twijfel vrijwel uitsluit.
 
Zware zaken uit de werkelijkheid worden kennelijk op soepele wijze ‘behapbaar’ gemaakt voor kinderen. Maar dan bubbelen knagende tegenstellingen toch als vanzelf op. Hoe gefundeerd is het negatieve oordeel over de psychiatrische zorg in het tehuis? Het wordt niet echt duidelijk. Moet ‘doodgaan’ niet natuurlijker, d.w.z. zonder schimmenfestijnen en beloften van een vorm van hiernamaals, voor kinderen beschreven worden? Het is brandstof voor een discussie tussen jonge lezers en ouderen. Het staat daarbij uiteraard buiten kijf dat fantasie voor kinderen een probaat middel is om ingrijpende gebeurtenissen te verwerken. Maar een schurend lijntje met de werkelijkheid staat fantasie niet in de weg en zou hier niet mogen ontbreken.
 
Aardig aan Missie afbreken is de ongepolijste verteldrang van Koolwijk. Er zit een aangename gretigheid in zijn stijl van schrijven. Moeilijke woorden (pulserend, boobytrap) worden niet vermeden. De context biedt dan uitkomst. De illustraties van Linde Faas zijn verfijnd en kleurrijk. Zij verbeeldt doeltreffend het contrast tussen een fleurige fantasiewereld en de donkere tonen van de wereld waarmee we het uiteindelijk allemaal zullen moeten doen.
 
Pieter Koolwijk, Linde Faas: Missie afbreken, Lemniscaat, Rotterdam 2023, 264 p. : ill. ISBN 9789047713869 

deze pagina printen of opslaan