5+ - Na het prachtige prentenboek Ik praat als een rivier, geschreven door Jordan Scott en geïllustreerd door de Canadese Sydney Smith, heeft deze laatste nu zijn eigen prachtige prentenboek geschreven. Met Klein in een grote stad maakte Smith een prentenboek van
grootse kunstwerken die als vensters een inkijk bieden in een klein en
ontroerend verhaal.
Het eerste wat opvalt zijn de bijzondere prenten. Smith weet met weinig
precisie en vlugge pen toch een complete en gedetailleerde omgeving te creëren.
Zijn tekeningen doen aan als een graphic novel. Door gebruik te maken van harde
zwarte lijnen als contrast voor het ingetogen kleurenpalet brengt hij de grote
stad tot leven.
Klein in een grote stad begint zonder tekst en met gekaderde prenten.
We leren de hoofdpersoon op de eerste bladzijdes in beeld kennen: een kind in
silhouet, voor een raam. Het kind zit in een tram. Hij is alleen. Op zijn tenen
reikt hij naar het koord om de tram te stoppen. Zelf oogt hij ook te klein om
zo alleen door een grote stad te reizen. Toch lijkt hij te weten waar hij heen
moet. Zodra hij uitstapt begint hij zijn vertelling:
‘Ik weet hoe het is
om klein te zijn
in de stad.’
Omringd door lange donkere
schaduwen in een drukke ochtendspits zien we het kind beginnen aan zijn
voettocht. Met zijn lijnenspel en lichtgebruik schetst Smith een levendige
metropool op een koude winterse dag. Door het geven van veel afwisselende
impressies wordt de zintuigelijke overweldiging benadrukt die een grote stad op
iemand kan hebben:
‘Niemand merkt je op
en misschien schrik je
van harde geluiden,
en soms weet je
niet goed
wat je
moet doen.’
In
eerste instantie lijkt het een vertelling te zijn aan de lezer, wellicht
bedoeld voor kinderen die zich in zo’n grote stad niet gezien of gehoord
voelen. Maar verder in het verhaal wordt duidelijk dat het kind zich richt tot
iemand die hij kent:
‘Maar ik ken jou.
Jij redt je wel.
Als je wilt,
heb ik wat tips
voor je.’
Waar eerst nog drukte te zien
was, worden de prenten intiemer en wellicht wat eenzamer. Vermijd de plek met
grote honden; boven in de notenboom of onder een bramenstruik kun je je goed
verstoppen; de visboer verderop in de straat geeft je wel een visje als je erom
vraagt. De tips worden steeds gerichter. In de prenten verschijnen rode
aanplakbiljetten, maar nog steeds is niet duidelijk wat er precies aan de hand
is, hoewel het vragen om een visje bij de visboer en het vermijden van honden
al een denkrichting geeft aan de jonge lezers. Dan, terwijl een sneeuwbui
langzaamaan verandert in een sneeuwstorm, zien we eindelijk wat er op het
aanplakbiljet staat. Een kat, vermist. Als je als kind ooit een huisdier kwijt
bent geweest, herken je de ongerustheid. De sneeuwstorm vult de volgende de
prenten, waarmee die ongerustheid weergaloos weerspiegeld wordt.
In Klein in een
grote stad vertelt Smith op poëtische wijze een herkenbaar verhaal. Het is hem
van begin tot eind gelukt met zijn illustraties de lezer de binnenwereld van
het kind te laten voelen. Door de afwisseling van beelden met en zonder tekst weet
hij de lezer door het verhaal heen te bewegen en verstillen. Het boek is
daardoor een dynamische dans tussen woord en beeld, een dans waar Smith het
ritme van heeft bepaald.
De zoektocht door de grote stad loopt ten einde en we zien
het kind in de armen van zijn moeder die op hem wacht, thuis bij de rode deur en
de rode bloemetjes tegen de muur. Waar de meeste kinderboeken afgerond worden
met een gelukkig einde, houdt Smith in het midden of de kat uiteindelijk zijn
weg naar huis vindt of niet. Wel geeft hij ons op de laatste bladzijde een
close-up van pootafdrukken in de sneeuw, met op de achtergrond diezelfde rode
bloemetjes tegen de muur. Dat het boek niet meteen alles prijsgeeft is precies
de kracht van het verhaal. De zoektocht van het kind wordt zo tegelijk de
zoektocht van de lezer.
Dit open einde en de invulling die de lezer zelf moet geven
aan de woorden en beelden gedurende het verhaal geven aan dat Sydney Smith de
jonge lezer serieus neemt. Klein in een grote stad is een prachtig
gelaagd poëtisch prentenboek dat door de onorthodoxe vertelling, het open einde
en de grafische prenten, met recht literatuur genoemd mag worden.
Sydney Smith: Klein
in een grote stad, Querido, Amsterdam 2022, 48 p. : ill. ISBN 9789045127095. Vertaling
van Small in the city door Edward van de Vendel. Distributie L&M Books
deze pagina printen of opslaan