Over jeugdliteratuur

JEUGDBOEKEN NR. 2, FEBRUARI 2022

Pamela Paul, Maria Russo: Zo maak je een lezer

door Frauke Pauwels

‘Weet je nog hoe het was om als kind compleet op te gaan in een verhaal? Hoe de wereld om je heen verdween, behalve misschien de stoffige geur van een goed boek […]?’ De openingsvraag van Zo maak je een lezer geeft duidelijk te verstaan welk publiek de auteurs voor ogen hebben: mensen die zelf al lezer zijn, of dat tenminste ooit zijn geweest. In vier delen zetten Pamela Paul en Maria Russo uiteen hoe je kinderen kan helpen (ook) een rasechte lezer te worden en te blijven. Elk deel wordt gewijd aan een fase in iemands ontwikkeling tot lezer, van baby en peuter, over beginnende en zelfstandige lezer tot ‘tienerlezer’.
 
De sleutel tot succes geven de auteurs al op de eerste bladzijden prijs: ‘als je een lezer wilt maken, moet je een lezer zijn’. Veel tips bouwen dan ook op het samen kijken naar, lezen van en praten over boeken. Wie zelf prettige leesherinneringen heeft, schept wellicht plezier in de herkenning. Het kan fijn terugblikken zijn bij de soms wat nostalgische toon en de enigszins geromantiseerde leeservaringen.
 
Maar als aanzetten tot leesplezier inderdaad voornamelijk bestaat uit het delen van leesplezier, was dit boek dan zo noodzakelijk? Paul en Russo investeren nauwelijks in de aarzelende volwassene die een stimulerend leesklimaat wil creëren maar toch een drempel over moet. Hun grote enthousiasme en onverwoestbare geloof in lezen schrikt die groep mogelijk zelfs af. Ook stippen de auteurs geregeld onderzoek aan zonder dat in detail toe te lichten; concrete bronnen noemen ze nergens. Het boek mikt dus, zoals gezegd, voornamelijk op wie al een lezer is en wil bijgespijkerd worden over leesbevordering en kinder- en jeugdliteratuur.
 
Die rol vervult Zo maak je een lezer met verve. Het bevat heel wat goede suggesties voor recente boeken en biedt zo een mooie introductie voor wie het overzicht is verloren over het immer groeiende hedendaagse jeugdboekenaanbod. Onder het motto ‘De ene lezer is de andere niet’ maakten vertalers Lies Lavrijsen en Tine Poesen daarbij enkele terechte keuzes: zo voegden zij aan de voorbeelden en anekdotes boeken toe die in het Nederlandse taalgebied bekend zijn en kozen zij ervoor om ter vervanging van de tiplijst bij elk deel te verwijzen naar de uitstekende Boekenzoeker, waar Iedereen Leest boekentips aanbiedt volgens allerhande zoektermen zoals thema, leeftijd en genre. Ook noemen Lavrijsen en Poesen andere Nederlandstalige bronnen voor leessuggesties zoals de Grote Vriendelijke Podcast en, ja, ook Mappalibri. Die lokale context en de vlotte vertaling maken dat je soms bijna zou vergeten dat er Amerikaanse auteurs aan het woord zijn – zij het dat de geëxalteerde toon en bepaalde praktijken hier toch wat minder gangbaar zijn.
 
Naast talloze voorbeelden bieden Paul en Russo hier en daar de context die helpt om bepaalde praktijken in perspectief te plaatsen, zoals de culturele inbedding van het meest geschikte moment om te leren lezen of de wenselijkheid van populaire reeksen.
 
Voorts is het voor vele volwassenen goed om aan schijnbaar voor de hand liggende zaken herinnerd te worden: laat boeken rondslingeren zodat kinderen ze als bij toeval weten te vinden, zorg voor afwisseling in de boekenkast, stel zelf lezen niet uit tot het moment dat de kinderen uit het zicht zijn, maar toon hen dat ook jij ervoor kiest het scherm aan de kant te schuiven om te genieten van een boek, baken tijd af waarin jullie tegelijk elk in een boek lezen enzovoort.
 
Zo maak je een lezer is erg verzorgd uitgegeven: het kreeg een harde kaft, een leeslint, een heldere, aantrekkelijke vormgeving en illustraties in kleur van achtereenvolgens Dan Yaccarino, Lisk Feng, Vera Brosgol en Monica Garwood. Wellicht mikt Pelckmans daarmee op de markt van (relatie)geschenken; de informatie die Zo maak je een lezer bevat is immers ook makkelijk elders na te slaan. Websites zoals die van Iedereen Leest, die aan het boek hun medewerking verleenden, vormen daartoe een prima opstap.
 
Zo maak je een lezer zal lezers op het eerste gezicht wellicht bevallen. Toch wringt het opzet wat. Hebben deze auteurs het zich niet al te makkelijk gemaakt door zo sterk bij hun eigen beleving te blijven? Met andere voorbeelden, meer ruimte voor nuance of zelfs twijfel en een sterkere inbedding had dit boek een breder publiek kunnen bereiken waarvoor het nog meer kon betekenen. Nu blijft het naar mijn gevoel toch wat preken voor eigen kerk.  
 
Pamela Paul, Maria Russo: Zo maak je een lezer, Pelckmans, Kalmthout 2021, 127 p. Vertaling van How to raise a reader door Lies Lavrijsen en Tine Poesen. ISBN 9789464012347. Distributie Pelckmans Uitgevers


deze pagina printen of opslaan