Vertalen

BOEKEN NR. 7, DECEMBER 2015

Donald Ray Pollock: Verloren Paradijs : Alle duivels ontbonden

door Kris van Zeghbroeck

Knockemstiff -- vandaag een zo goed als onvindbaar spookstadje zonder naambord -- was een klein gehucht in Ohio waar de Amerikaanse schrijver Donald Ray Pollock in 1954 werd geboren en ook opgroeide. Volgens zijn roman Al die tijd de duivel, gaat het om ‘een langgerekte, rotsachtige vallei in zuidelijk Ohio [ingesloten als een eiland op zich met slechts een enkele toegangsweg.] In 1957 woonden er ongeveer vierhonderd mensen in Knockemstiff, bijna allemaal aan elkaar verwant door een of andere godvergeten calamiteit, hetzij lust, noodzaak of gewoon onwetendheid.’ De naam van het gehucht zou onder meer verwijzen naar het advies van een predikant aan een vrouw om haar overspelige man (half)dood te slaan. Praktischer is de verwijzing naar het effect van lokaal gestookte alcohol (moonshine) waarmee de plaatselijke bevolking zich lazarus dronk.

Tegen de stroom in
Alcoholmisbruik was eigen aan de streek en toen Donald Ray Pollock in zijn tienerjaren zelf ontspoorde zocht hij soelaas in alcohol en drugs. Meer dan dertig jaar lang leidde hij een afstompend leven in het nabijgelegen Chillicothe, waar hij werkte voor de plaatselijke papierfabriek. De job was goed te combineren met een alcohol- en drugsverslaving en de fabriek betaalde tot vier maal toe een verblijf in een ontwenningskliniek. De ambitie om te studeren (voor drie vierden gefinancierd door de fabriek) en te schrijven maakten dat hij sinds het einde van de jaren tachtig niet meer hervallen is.
 
In 1994 haalde Pollock zijn diploma Engelse literatuur aan de Ohio State University en rond zijn vijfenveertigste vatte hij het plan op om te leren schrijven. Al was het maar om niet te eindigen als een oude uitgebluste man op de sofa, zoals zijn vader, die rond die tijd met pensioen ging. Pollock kopieerde verhalen van schrijvers die hij bewonderde (wat hem hielp om hun manier van werken te achterhalen) en volgde een aantal workshops creative writing, die uiteindelijk leidden naar zijn verhalenbundel Knockemstiff (2008) en de roman The Devil All The Time (2011).
 
Appalachian Ohio
Pollock is het grootste gedeelte van zijn leven aan zijn geboortestreek gekluisterd geweest ondanks de voortdurende drang om te ontsnappen. Hetzelfde geldt voor zijn personages. De reden dat vele inwoners in vaak armoedige omstandigheden blijven wonen waar ze geboren en getogen zijn, heeft veel te maken met de identiteit die ze ontlenen aan het land(schap) en de gemeenschap/familie waarin ze thuishoren. Wat omgekeerd ook verklaart waarom inwijkelingen na tientallen jaren nog steeds als buitenstaanders bekeken worden. Zoals het personage Willard Russell die afkomstig is uit West Virginia en met een lokaal meisje trouwt in de roman Al die tijd de duivel. De hoge graad van verwantschap tussen de inwoners en de angst voor het ongekende is daar niet vreemd aan.
 
Het zuiden van Ohio is ook bekend onder de naam Appalachian Ohio. Pollack schreef een voorwoord voor de bloemlezing Every River on Earth: Writing from Appalachian Ohio. Daarin getuigt hij:  
 
‘Everything I wrote fell flat and lifeless on the page until I finally began to set my fiction in southern Ohio. As I kept writing about it, I began to see the place in a new light, which is, I think, one of the chief things that art is supposed to do.’  
 
Dit citaat onderstreept het belang van de roots voor de vormgeving van het fictionele landschap en de verbondenheid van de auteur met zijn geboortestreek. De verwachting is dan ook dat het oeuvre van Pollock grotendeels geënt zal blijven op de regio van zuidelijk Ohio.
 
Van God verlaten 
Pollocks vader was sterk als een beer en had een bijzonder opvliegend karakter. Gewelddadige vaderfiguren zijn een constante in de verhalenbundel Knockemstiff, maar eerder dan een zuiver realistische weergave opteerde Pollock voor een wat uitvergrootte humoristische verbeelding van zijn personages. Temeer omdat de gewelddadige vaders van nu de incontinente, hulpeloze grootvaders van morgen zijn, die vaker alcohol dan hun medicatie krijgen om de  symptomen van hun labiele geest binnen de perken te houden. Het zijn de jongeren die allerhande pillenzooi bij elkaar sprokkelen om high te worden. Om aan de werkelijkheid te ontsnappen wordt elk mogelijk chemisch product benut met grote inventiviteit, zoals het ontsmettingsmiddel bactine, dat wanneer je het inhaleert garant voor hallucinaties zorgt. En als alles nog eens met alcohol kan overgoten worden, is dat des te beter.

Geweld, drugs, alcohol, diefstal, incest, moord etc.; de wereld van Knockemstiff lijkt aan alle morele wetten te ontsnappen, zodat je een beeld krijgt van een barbaarse en perverse bende rednecks die elkaar en zichzelf voortdurend het leven zuur maken. Welkom in het (verloren) paradijs, want hoewel iedereen ervan droomt het gat te ontvluchten, verzieken ze ook allen elke kans om een ander leven op te bouwen. Maar ondanks die uitvergroting weet Pollock met humor een zekere sympathie op te wekken voor zijn uiteindelijk maar al te menselijke personages en helpt hij een haast voyeuristische nieuwsgierigheid te ontwikkelen om je dieper in de wereld van Knockemstiff te laten doordringen. Opvallend is de afwezigheid van religie die in de Amerikaanse literatuur vaak hand in hand gaat met geweld en ontsporing in afgelegen regio’s. Dat heeft vooral te maken met het gegeven dat religie niet aan de orde was in Pollocks familie.
 
De Duivel bevochten
Daarna volgde de roman Al die tijd de duivel, die in het Nederlands al maanden voor het verhalendebuut uitgegeven werd. De proloog had net zo goed als een verhaal uit Knockemstiff kunnen opgenomen zijn, waar de roman zich gedeeltelijk afspeelt. Alleen is er nu wel een vorm van religie aanwezig, geïmporteerd vanuit West Virginia in de figuur van Willard Russell. Hij is een door de Tweede Wereldoorlog beschadigde veteraan die volledig doorslaat als zijn vrouw kanker krijgt. Zijn gevoelige zoon Arvin wordt, als zijn vader zich niet lazarus dronk, keer op keer meegenomen naar het bos voor bloederige offers en ellenlange bidstonden. ‘Arvin wist niet wat erger was, het drinken of het bidden. Zo lang als hij zich kon herinneren, was het alsof zijn vader al die tijd de duivel had bevochten.’ Wanneer zijn moeder sterft en zijn vader zelfmoord pleegt, blijft de getraumatiseerde Arvin (‘goedhartig maar gewelddadig’) verweesd achter. Decennialang zwerft hij door de staat Ohio waar zijn pad onder meer gekruist wordt door een moordend echtpaar dat lifters oppikt en kickt op het fotograferen van hun doodstrijd, en een predikant met een roeping voor het ontmaagden van jonge meisjes. Een zwarte en naargeestige alcoholmix van geweld, religie en seks, die herinneringen oproept aan het werk van Flannery O’Connor en Cormac McCarthy.
 
Pollocks personages hebben geen oog voor het feit dat ze tot aan hun nek in de drek zijn weggezakt. Een vorm van ontkenning die Pollock in een interview met TNB vergelijkt met alcoholisme:

‘an alcoholic can be killing himself with booze, yet think that everything is going to be okay, that the drinking isn’t the problem, that it’s somebody else’s fault, that he’ll quit tomorrow, etc. It’s sometimes hard to face the truth about yourself, so you turn your attention to other things, often stupid or pointless things, and ignore the reality of the situation. I’ve done that plenty of times.’  
 
Donald Ray Pollock, Knockemstiff : roman in achttien verhalen, Amsterdam : Karaat, 2014, 221 p. Oorspr. titel : Knockemstiff. ISBN 9789079770168
Donald Ray Pollock, Al die tijd de duivel, Amsterdam : Karaat, 2014, 315 p. Oorspr. titel: The devil all the time. ISBN 9789079770151 

deze pagina printen of opslaan