Vertaald proza

BOEKEN NR. 7, JULI 2017

Amor Towles: Graaf in Moskou

door Jo Vanderwegen

Vlak na de communistische revolutie aan het begin van de twintigste eeuw, leggen de nieuwe Russische autoriteiten de voormalige graaf Rostov levenslang huisarrest op in het chique hotel Metropol. Graaf Rostov past zich wonderwel aan de nieuwe realiteit aan. Door zoveel mogelijk vriendschappen aan te gaan met bezoekers en personeel, en door rond te hangen in de foyers, de kranten te lezen en elke dag te gaan eten in een van de restaurants van het hoofdstedelijke hotel, blijft hij extreem goed op de hoogte van de ontwikkelingen in de buitenwereld.

Doorheen de tientallen jaren feitelijke gevangenschap ziet de lezer samen met graaf Rostov de Sovjetmaatschappij veranderen. Bijna alle ontwikkelingen hebben een directe impact op de uitbating van het hotel. Niet alleen verliest het Metropol doorheen de jaren een deel van haar glans, en wordt het hotel armoediger en bureaucratisch; ook sijpelt af en toe complete waanzin, nepotisme en corruptie het hotel binnen.

Auteur Amor Towles benut de microkosmos van het Metropol om gedeeltelijk de evolutie van de Sovjetunie tussen 1920 en 1960 te schetsen. Het proces van de collectivisering, de stalinistische staatsterreur, de oorlogsjaren tot en met de Koude Oorlog en de bijbehorende spionageschandalen: alles komt aan bod. Toch lijken deze dramatische gebeurtenissen slechts een geringe impact te hebben op protagonist graaf Rostov. Hoewel vele veranderingen hemzelf rechtstreeks treffen (onteigeningen, verlies van dierbare vrienden, …) ondergaat hij ze jarenlang stoïcijns, zonder veel introspectie of revolte.

Qua stijl knipoogt Towles voortdurend naar de Russische klassiekers van de negentiende eeuw (Dostojevski, Tolstoj, Poesjkin, Gogol, Tsjechov, …). Het heerlijke oubollige taalgebruik, de occasionele rechtstreekse aansprekingen van de lezer, de namen van de personages en dergelijke meer refereren op een grappige manier aan de gouden eeuw van de Russische literatuur. Gelukkig nam de auteur ook het vlotte taalgebruik, de juiste dosering van details, het prettig lopende tempo en de hoge graad van leesbaarheid over van zijn voorbeelden.

Daartegenover staat dat het eigen karakter van Graaf in Moskou nét weinig te maken heeft met zijn literaire inspiratiebronnen. Wat dat betreft staat Towles’ onverzettelijke (Amerikaanse) geloof dat alles bereikt kan worden indien men maar hard genoeg probeert, in schril contrast met de kenmerken van de Russische klassiekers.

In Graaf in Moskou zoekt de lezer dan ook tevergeefs naar een onwrikbaar noodlot, melancholie of de morele dubbelzinnigheid van personages. Kort door de bocht: Graaf in Moskou lijkt bij momenten een vrolijke, sprookjesachtigere versie van de klassieke Russische roman. Maar laat er geen vergissing over bestaan: het is een extreem leesbaar boek, spannend bovenal, en biedt onder andere door zijn referenties genoeg mogelijkheden tot verdieping. De klemtoon ligt evenwel meer op puur leesplezier.

Amor Towles: Graaf in Moskou, De Arbeiderspers Amsterdam, 2017, 464 p. ISBN 9789029510417. Vertaling van A Gentleman in Moscow door Arjaan van Nimwegen en Thijs van Nimwegen. Distributie: L&M Books

deze pagina printen of opslaan