Vertaald proza

BOEKEN NR. 1, JANUARI 2018

Roald Dahl: Liefs van Boy: brieven aan mijn moeder

door Jo Vanderwegen

Eindelijk is nu ook Love from Boy voor de Nederlandstalige lezer beschikbaar. Biograaf Donald Sturrock stelde het boek met brieven die de Britse auteur Roald Dahl (1916-1990) aan zijn moeder schreef, samen. Het werk bevat de correspondentie die Dahl tussen 1925 en 1965 aan zijn moeder Sofie Magdalene richtte.
 
De veelgeprezen auteur met Noorse wortels – bekend van De GVR, De Reuzenperzik, Sjakie en de Chocoladefabriek en Matilda – begon al jong met schrijven. Gezien hij op kostschool zat, stuurde hij zijn moeder geregeld een verslag van zijn belevenissen op school. Al meteen herkennen we de levendige, fantasievolle stijl die we later ook in zijn (kinder)verhalen zullen terugvinden. Ook zijn fascinatie voor bijvoorbeeld vliegkunst en vogels komt al snel naar boven. Zo lezen we al in 1925 een gedetailleerd verslag over een lezing die hij op school bijwoonde over vogels. Dat thema komt ook terug in zijn werk: vele jaren later zouden de Minpins zich verplaatsen per vogel; in De Reuzenperzik vliegt hoofdfiguur James over de oceaan met een perzik. Het zal dan ook geen toeval zijn dat Dahl later in zijn leven een opleiding zal volgen tot RAF-piloot.
 
De opgenomen brieven zijn echter veel meer dan feitelijke verslagen; de lezer voelt op elke pagina het plezier van het vertellen. Dahls brieven lijken dan ook meer vingeroefeningen voor zijn latere, echte publicaties. Zo’n eerste publicatie vindt plaats in het personeelsblad van het oliebedrijf Shell, het bedrijf waar hij na zijn studies wordt tewerkgesteld. De toon van de brieven wordt in de loop van de jaren persoonlijker, maar hij weet ernstige situaties toch op een komische wijze te verbeelden ten overstaan van zijn familie. Zo beschrijft hij met veel humor de oorzaak van zijn royement uit de Duitse club wanneer hij in 1939 darts speelt met Hitler als dartbord. Dahl toont zich geenszins terughoudend in zijn verhaal – waaruit de goede band die hij met zijn moeder heeft, duidelijk blijkt. Hier en daar nemen de epistels zelfs de vorm aan van een dagboek.
 
Natuurlijk is Liefs van Boy niet het eerste autobiografische werk van Roald Dahl. Ook in Boy (1984) en Solo (1986) lazen we zijn eigen herinneringen aan zijn vroege jaren. Zelfs de correspondentie die hij onderhield met zijn moeder kwam erin aan bod. Toch is Liefs van Boy anders, aangezien het een veel ruimer tijdvak beslaat dan de vermelde boeken. Ook gaat het hier puur om authentieke brieven; niet om (opgeschoonde) herinneringen van een oudere man.
 
Donald Sturrock heeft het boek chronologisch opgedeeld in zeven delen. Elk hoofdstuk wordt ingeleid door een korte biografische schets. De meeste brieven dateren uit de tijd dat Dahl in Afrika verbleef en wanneer hij voor de Britse overheid op het RAF-departement van de ambassade in Washington gaat werken. Dahl vertelt vrolijk over hoe hij dineert met Thomas Mann en boeken met hem uitwisselt, en hoe hij grappen maakt met president Theodor Roosevelt en zijn vrouw. In een later stadium komen – weliswaar in vrij kort bestek omdat Dahl verkiest in die omstandigheden te telefoneren – de ernstige ziekte van zijn eerste kind en later van zijn vrouw aan bod. Daar stoppen de brieven; het gezin besluit Amerika te verlaten en gaat vlak bij moeder wonen in Great Missenden (een dorpje in Groot-Brittannië).
 
Biograaf Sturrock liet zich eerder al kennen met Storyteller (2011), de geautoriseerde biografie over Dahl. De samensteller kweet zich duidelijk met liefde voor zijn onderwerp van zijn taak, steeds echter weet hij voldoende afstand te behouden. Opmerkelijk is natuurlijk dat Liefs van Boy slechts de brieven van de zoon aan de moeder bevat, en niet haar antwoorden. Waar haar brieven gebleven zijn, is onduidelijk. Roald Dahl ontving het pakket brieven nadat hij uit het ziekenhuis ontslagen was na een zware rugoperatie. Zijn moeder was tijdens die ziekenhuisopname overleden, hem ongewis latend over de ernst van haar eigen kwaal. Eenzelfde voorzichtigheid treffen we aan in de telegrammen die Roald naar het thuisfront stuurde wanneer hij zelf neergestort was met zijn vliegtuig in Egypte: hij zegt nergens hoe ernstig hij eigenlijk verwond werd.
 
De brieven die Donald Sturrock publiceerde in Liefs van Boy vormen een interessante aanvulling uit de eerste hand op het reeds bekende werk van een van de boeiendste kinderboekenschrijvers die er waren. De Nederlandstalige editie is een verzorgde uitgave met zwart-witfoto’s en enkele facsimile’s van de oorspronkelijke (handgeschreven) brieven van Roald Dahl.
 
Roald Dahl: Liefs van Boy: brieven aan mijn moeder, De Arbeiderspers, Amsterdam 2017, 336 p. Vertaling van Love from Boy door Auke Leistra. ISBN 9789029514231. Distributie: L&M Books 

deze pagina printen of opslaan