Non-fictie

BOEKEN NR. 3, MAART 2018

Henk van Gelder: Adèle. Uit het rijke leven van Adèle Bloemendaal

door Jo Vanderwegen

Amper een jaar na het overlijden van chansonnière en comédienne Adèle Bloemendaal (1933-2017) ligt haar biografie, geschreven door cabaretjournalist Henk van Gelder, al in de winkel. Dat het juist Henk van Gelder is die zich stortte op het schrijven van deze levensloop mag niemand verrassen: de NRC-journalist, gespecialiseerd in cabaret en theater, heeft al tal van werken over die thema's gepubliceerd. Zijn biografieën over onder meer Leen Jongewaard, Jaap van de Merwe, Simon Carmiggelt en Joop van den Ende kenden veel bijval.
 
Nu richtte Van Gelder zijn aandacht op Adèle Bloemendaal. Aan de hand van een ruim assortiment  krantenartikelen en tijdschriftenreportages, maar ook gesprekken met nabestaanden en medewerkers van de ravissante diva, schetst Van Gelder een beeld van de vrouw die beroemd werd omwille van haar carnavalsrepertoire (Een lijster in de la, Zallemut nog een keertje overdoen?, etc.), berucht omwille van haar eigenzinnige gedrag én geliefd omwille van prachtige vertolkingen van teksten van Jan Boerstoel en Hans Dorrestijn.
 
Adèle Bloemendaal was een rasechte Amsterdamse, geboren als Adèle Maria Hameetman. Na een rebelse jeugd trouwde ze op jonge leeftijd met Ben Bloemendaal en trok met hem naar Amerika.  Hoewel het huwelijk al snel stuk liep en Adèle in 1957 alleen naar Amsterdam terugkeerde, bleef ze haar hele leven de naam van haar ex-echtgenoot dragen.
 
Henk van Gelder schetst haar opgang als artieste. Zo speelde ze al voor haar tijdelijke emigratie naar Amerika in 1953 met Cor Pisuisse en Leen Jongewaard als cabaret De kijkdoos benefietvoorstellingen voor de slachtoffers van de watersnoodramp in Zeeland. Niet veel later ging ze deel uitmaken van het cabaretgezelschap Pantalone, later bekend geworden als Lurelei, dat succes oogstte met parodiërende liedjes. Vervolgens geeft Van Gelder een chronologisch beeld van haar leven en carrière.
 
De lezer krijgt het beeld van een wispelturige, karaktervolle dame met veel allure maar vooral ook veel talent en humor. Ze speelt zowel in populaire series als 't Schaep met de vijf poten, zingt om den brode carnavalskrakers als Wat heb je gedaan, Daan? en treedt op in theaters ten lande met solo-programma's als Adèle's keus. Hierin zingt ze het serieuzere repertoire: prachtige liederen als De vleselijke woning, Jaloezie en Mijn zoon, op muziek gezet door Frans Ehlhart, bekoren zalen vol ontroerde toeschouwers.
 
Doorheen de beschrijving van haar werkzame leven, vooral gekenmerkt door diversiteit en gestuurd door haar eigen vastberaden wil, krijgt de lezer het beeld van een vrouw die zélf beslist over welke optredens ze wel of niet doet. Niet zelden wordt ze daarin gestuurd door het geld dat ze ervoor zal ontvangen, zoals bij de overbekende commercial voor het chocolademerk Bros (waar Adèle in een bubbelbad zat). Met het verstrijken van de jaren wordt ze meer en meer onberekenbaar – zo komt Adèle soms niet opdagen voor een productie, eenvoudigweg omdat de chauffeur te laat is of zet ze de samenwerking stop omdat aspecten van de organisatie haar niet aanstaan. Op latere leeftijd spelen fysieke ongemakken een rol in het zich steeds vaker afsluiten van de wereld.  Niet gemakkelijk voor een vrouw die er prat op ging als een van de eerste in de jaren zeventig plastische chirurgie op zichzelf te laten toepassen en op ruim vijftigjarige leeftijd een stijlvolle reportage in Playboy kreeg aangeboden.
 
Van Gelder beschrijft dit alles met de nodige distantie. Vanzelfsprekend put hij vooral uit zijn eigen kennis, maar hij voerde ook tientallen gesprekken met mensen die met Adèle Bloemendaal samenwerkten. Met Jenny Arean, die andere diva van het cabaret, die een jarenlang gekoesterde droom om samen met Adèle een theatershow te brengen het laatste moment in rook zag opgaan door de wispelturigheid van haar collega, of met Adèles zoon of een roddelpersjournalist als Evert Santegoeds.
 
De diversiteit die haar werkzame leven kenmerkte, haar onvermijdelijke aftakeling na verschillende beroertes en haar chaotische liefdesbestaan komen alle gebalanceerd aan bod. De heldere en zakelijke stijl en de nuchtere toon raken vaak de kern van het karakter van Adèle Bloemendaal. Hoewel voor de goed ingelichte lezer Adèle. Uit het rijke leven van Adèle Bloemendaal misschien weinig échte verrassingen zal bevatten, blijft het een feest om opnieuw in het leven van één van de markantste figuren van het naoorlogse cabaret te duiken en de verbanden te zien tussen mensen met wie ze samenwerkte.
 
Van Gelder schetst het beeld van een steeds brozer wordende vrouw die, geplaagd door steeds meer fysiek ongemak zoals slechter zicht en spraakproblemen, in haar appartementje met haar twee Siamese katten aan een Amsterdamse gracht woont. Naar het einde toe wordt de toon warmer en het medevoelen met iemand die maar moeilijk kan accepteren dat ze ouder wordt, groter. Adèle. Uit het rijke leven van Adèle Bloemendaal is een zeer lezenswaardig document geworden. De bijgevoegde discografie van Vic van de Reijt en het personenregister vervolledigen deze geïllustreerde biografie.

Henk van Gelder: Adèle. Uit het rijke leven van Adèle Bloemendaal, Nijgh & Van Ditmar, Amsterdam 2018, 304 p., ISBN 9789038801537. Distributie L&M Books

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 10, DECEMBER 2024

Dius

Stefan Hertmans

Kruisende lijnen

Junichiro Tanizaki

Memoires van een kip. Een Palestijnse fabel

Ishaq Musa Al-Husseini

We moeten ‘misschien’ blijven denken

Esther Jansma

Wij van de Ripetta

Thomas Lieske

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 10, DECEMBER 2024

De wens, of Het ware verhaal van Titi en Tony

Tereza Horvathova , Michaela Kukovicova (ill.)

Het is rood en rond…

Jan Jutte

Ludas en Bontje

Jan Paul Schutten, Sanne te Loo (ill.)

Wie heeft Steef opgegeten?

Susannah Lloyd, Kate Hindley (ill.)

Wij, ervoor en erna

Jenny Valentine

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri