Poëzie

BOEKEN NR. 4, APRIL 2018

Valery Larbaud: Barnabooth

door Jan Baes

A(rchibald) O(lson) Barnabooth, het personage van de steenrijke kosmopoliet waarachter Valery Larbaud (1881-1957), evenals zijn pseudoniem een onvermoeibaar reiziger en een polyglot, zich aan het begin van zijn schijversloopbaan schuilhield en die hij in Journal d'A.O.Barnabooth (1913) portretteerde als een rusteloze ziel die tevergeefs tracht een gevoel van existentiële leegte te keren door middel van zowel de zonde als de deugd. Tevergeefs natuurlijk. ‘Avec les années, dit Barnabooth, mon personnage se fixera sans doute, alors j'écrirai 'Je' sans hésiter, croyant savoir qui s'est.‘

Het boek verscheen in hetzelfde jaar waarin het eerste deel van A la recherche du temps perdu uitkwam, en was, net als het magnum opus van Proust, een uiting van het moderne levensgevoel op een keerpunt in de tijd. Een onstuitbare drang naar beweging ook, die 'in mijn gedichten [moet] doordringen en / mijn onuitspreekbare bestaan uitspreken, mijn kinderlijke bestaan / dat niet anders wil dan / eeuwig hopen op onbestemde dingen‘.
 
De gedichten (waarvan hier een keuze in een tweetalige uitgave, door Paul Claes nauwkeurig omgezet) behandelen voornamelijk dat thema waarin het reizen primeert, net zoals dat voor zijn leven gold. Tot een hersenbloeding hem in 1935 verlamt, zal Larbaud als een waar cultureel kosmopoliet constant Europa doorkruisen. Hij leest, schrijft en spreekt verscheidene talen, vertaalt en introduceert Samuel Butler in Frankrijk en treedt, samen met James Joyce, op als revisor voor de vertaling van Ulysses.
 
Wanneer zijn proza (Fermina Márquez, 1911) door het gemak waarmee het geschreven lijkt, in een heldere taal, kleurrijk en sensueel getint, erg poëtisch aandoet (in die zin doet hij denken aan Gérard de Nerval wiens Sylvie al even onweerstaanbaar is), zijn de gedichten, met een gelijke charme geschreven, eerder verhalend te noemen. Door het benoemen van treinen, steden en bestemmingen, met het oproepen van de geuren en de kleuren van de natuur, van ‘twee meisjes op weg naar hun atelier‘ of zoals hij het noemt:
 
‘Grootse poëzie van gewone dingen, anekdotes, reizen,
zigeuners, tochten met de slee, regen over zee,
waanzin van een koortsnacht, met alleen enkele boeken,
hoogtes en laagtes van tijd en temperament
momenten uit een ander leven, herinneringen, voorspellingen,
ach, pracht van het alledaagse leven en de gewone sleur,
aan u deze verdoolde ziel‘.
 
Alma perdida, zoals dit vers heet.
 
Gedichten die soms doen denken aan Verlaine, maar ook aan Walt Whitman, maar altijd met de zang van de zachtzinnige melancholie eigen aan deze reizende dichter.
 
‘Of is het enkel een droombeeld, iets
louter en alleen van mij - un borborygme?
(jammerlijk genoeg enkel te vertalen als ‘buikgerommel‘).
 
Valery Larbaud: Barnabooth, Vleugels, Bleiswijk 2018, 48 p. Tweetalige editie. ISBN 9789078627401. Vertaling uit het Frans door Paul Claes 

deze pagina printen of opslaan