Vertaald proza

BOEKEN NR. 5, MEI 2018

Minette Walters: Het laatste uur

door Jen de Groeve

1348, Dorseteshire, Zuid-Engeland. Sir Richard van Develish vertrekt met zijn gevolg naar een naburig landgoed om zijn veertienjarige dochter Eleanor uit te huwelijken. Tegen de zin van het meisje, want haar aanstaande is een lelijk, pokdalig en ziekelijk mannetje. Maar voor een betere partij heeft sir Richard geen geld – en geen tijd, hij heeft haast om Leanor aan de man te brengen. Op het landgoed van Bradmayne heerst echter een besmettelijke ziekte waaraan Leanors bruidegom bezwijkt. Hij niet alleen, de ziekte verspreidt zich razendsnel over het hele land. Dag na dag stapelen vreselijk toegetakelde lijken zich op in uitstervende dorpen. Het is de builenpest.
 
Het nieuws van de zwarte dood bereikt ook snel al Develish en Lady Anne neemt voorzorgen. Ze is opgegroeid in een klooster en van de nonnen leerde ze over het belang van hygiëne en dat bij een besmetting zieken best geïsoleerd worden. Wanneer Sir Richard, ziek, met een uitgedund gevolg terugkeert van zijn reis, ontzegt Lady Anne hem de toegang. Sir Richard en het merendeel van zijn mannen sterven, één man uit zijn gevolg, Gyles, blijft gezond.  
 
Lady Anne neemt voor die tijd revolutionaire maatregelen. Iedereen, bedienden en lijfeigenen, mannen en vrouwen, hoog- of laaggeboren, krijgen haar bescherming. Ze neemt verantwoordelijkheid voor haar mensen op en dat is meer dan van de meeste landheren gezegd kan worden. Ze maakt Thaddeus, een slaaf, tot rentmeester. Het leiden van het landgoed gaat niet zonder slag of stoot, niet iedereen neemt het leiderschap van een vrouw aan, maar Develish houdt zich ondanks intriges en haat staande. Het door de Kerk gepropageerde geloof dat de pest een straf van God is, neemt gaandeweg af.
 
Twee verhaallijnen wisselen elkaar af. In de ene wordt de situatie op Develish gevolgd, de tweede volgt Thaddeus, die met een paar jonge mannen het landgoed verlaat om te trachten de voedselvoorraden aan te vullen. Hij realiseert zich gaandeweg dat de ziekte de bestaande structuren zodanig heeft verstoord, dat wie overleeft, de mogelijkheid heeft zijn lot in eigen handen te nemen en in vrijheid een nieuw leven op te bouwen.  
 
De roman evolueert in een gestaag en bedachtzaam tempo. Bij de opeenvolgende dramatische gebeurtenissen ligt het accent niet zozeer op de actie, maar op de drijfveren van mensen. Thaddeus is het interessantste karakter. Hij moet als nieuwbakken leidinggevende voortdurend zijn houding bepalen tegenover mensen die hem minachten vanwege zijn afkomst. De andere zijn nogal rechttoe rechtaan. Lady Anne is een intelligente, gewetensvolle en progressieve vrouw met een opvallend moderne stem, en het lijdt geen twijfel dat zij de toekomst heeft. Sir Richard en Eleanor zijn behept met een uiterst slecht karakter en oeverloze domheid. Alle machthebbers zijn overigens kortzichtig en brutaal.  
 
Minette Walters evoceert met veel elan een dramatisch tijdsgewricht en het verhaal wordt vooral gestuwd door de vraag naar de manier waarop de geschiedenis haar beloop heeft gekend. Hoe kon de pest een land zo in de greep krijgen? Wat deed zoveel rampspoed en doodsangst met mensen? Wat deden ze om aan de zwarte dood te ontkomen? Welke rol speelden adel en kerk?  
 
Het laatste uur heeft iets van een moraliteit, waarin weerbaarheid en geesteskracht sterkere krachten blijken te zijn dan hypocrisie, lafhartigheid, agressie en corruptie. Walters is een meesterlijk verteller en, zoals eerder in haar psychologische misdaadromans, blinkt ze ook hier uit in het creëren van suspense. Ze bereikt een mooie balans tussen actie en bespiegeling, en brengt authentiek drama, zonder spektakel. Het levert vele uren meeslepende lectuur op. De duidelijke, weinig genuanceerde karakterisering heb ik er zonder problemen bij genomen.
 
De vaststelling, helemaal op het einde, dat Het laatste uur slechts een eerste deel is, kwam als een verrassing. Het zal mij benieuwen hoe het vervolg wordt aangepakt van een geschiedenis waarin de toon en de richting al zo duidelijk zijn gezet.
 
Minette Walters: Het laatste uur, Xander, Amsterdam 2018, 542 p. ISBN 9789401608640. Vertaling van The last hours door Fanneke Cnossen. Distributie L&M Books 

deze pagina printen of opslaan