Vertaald proza

BOEKEN NR. 5, MEI 2019

Elif Batuman: De idioot

door Kris van Zeghbroeck

Elif Batuman (1977) werd geboren in New York City en groeide op in New Jersey. Haar ouders zijn afkomstig uit Turkije. Ze studeerde aan Harvard College, verbleef een tijd in Samarkand (Oezbekistan) om Oezbeeks te leren (ze spreekt of leest tegenwoordig zeven talen) en doctoreerde Comparative Literature aan Stanford University. Het proces waarmee romanschrijvers hun basismateriaal sociaal vergaren en individueel vorm geven, was het onderwerp van haar dissertatie: The Windmill and the Giant: Double-Entry Bookkeeping in the Novel. Batuman was writer in residence aan de Koç Universiteit (Istanbul) van 2010 tot 2013 en woont in New York.

Batuman is journalist en werkt sinds 2010 op de redactie van de The New Yorker. Ze schrijft ook bijdragen voor onder meer The New York Times, The London Review of Books, Harper’s Magazine en The Guardian. Een aantal van die bijdragen vormden de basis van een autobiografisch relaas over Russische literatuur: The Possessed. Adventures with Russian Books and the People Who Read Them (2010, De Bezetenen. Avonturen in de Russische literatuur). Bekroond met de Whiting Award voor non-fictie en de Terry Southern Prize for Humor. Een originele en humoristische mengeling van autobiografie, literatuurkritiek en geschiedenis van de Russische literatuur.

Het boek bezorgde Batuman een cultstatus die ze nu fictioneel verzilvert met haar romandebuut The Idiot (2017, De idioot), genomineerd voor de Women’s Prize for Fiction Shortlist 2018 en de Pulitzer Prize Finalist 2018 . Haar autobiografische passie voor Russische literatuur en boeken is meteen duidelijk aanwezig met deze titelkeuze. In zekere zin is dit het boek dat ze eerst wou schrijven, maar ze vond er te weinig steun voor. Uiteindelijk was de omweg via essays en een non-fictie boek nodig om zichzelf als romanschrijver te profileren.

Centraal in deze bildungsroman staat de eerstejaarsstudente Selin, dochter van Turkse migranten, die toevallig op Harvard verzeilt. Ze ontdekt wat naïef en onbevangen het studentenleven, colleges, boeken & literatuur, de liefde voor een Servische medestudent en uiteindelijk de onblusbare drang voor het schrijverschap. Allerlei autobiografische elementen zitten vervlochten in deze typische, wat traag meanderende ‘Portrait of the Artist as a Young Woman’.

Met humor, stilisme en literaire verwijzingen tilt Batuman haar relaas op een hoger niveau en laat ze de tijdgeest van de jaren negentig herleven. Een gebrek aan structuur wordt bewust in de hand gewerkt om het gebrek aan controle van Selina over haar leven (geleefd door boeken) en over haar verhaal te illustreren. Batuman gelooft sterk in het loslaten van structuur om alle mogelijke dèbris van het leven in het verhaal te laten sijpelen.

Voor de toekomst lijkt Batuman de autobiografische lijn door te trekken met een tweede roman over boeken (Breton, Kierkegaard, Huysmans), haar alter ego Selin en seks onder het eigen motto: ‘I think sex is a really big problem that people don’t acknowledge enough’. Daarnaast staat een roman in de steigers over de dualiteit tussen seculariteit en religie in Turkije (waar ze enkele jaren woonde), en de politieke polarisatie in de Verenigde Staten. Een project gedreven vanuit het groeiende besef dat ‘the novel can do political writing that no other discourse can’. (The Guardian)

Elif Batuman: De idioot, Atlas/Contact Amsterdam, 2017, 422 p. ISBN 9789025441593. Vertaling van The Idiot door Arthur Wevers. Distributie VBK België


deze pagina printen of opslaan