Vertaald proza
BOEKEN NR. 4, APRIL 2019
Patrick deWitt: Noorderzon
door Kris Van Zeghbroeck
De Canadese Amerikaan
Patrick deWitt werd geboren op Vancouver Island, maar groeide op in en rond Los
Angeles, waar hij tot zijn dertigste woonde. Hij deed uiteenlopende jobs, maar
zijn werk als barman vormde uiteindelijk de inspiratie voor zijn
debuutroman Ablutions(2009, Afwassingen). Centraal
staat een barkeeper in Hollywood die zijn verslaafde, aan lager wal geraakte
klanten observeert, maar zelf ook steeds meer afhankelijk wordt van alcohol.
DeWitt is een autodidactische auteur, wat vrij uitzonderlijk is in de hoogdagen
van Creative Writing-opleidingen: ‘DeWitt kept his writing secret, partly
because he thought people discussing their dreams in Los Angeles bars were a
sad cliche, and only after he was published did he begin to meet people who
shared his interest in books’. (The Guardian)
Hoewel deWitt doordrongen is van Los Angeles & The Valley, het landschap en
zijn inwoners, leefde hij daar in een negatieve spiraal van drugs en alcohol:
‘Most of his old friends are in either Alcoholics or Narcotics Anonymous.
Knowing he did not want to give up drinking altogether, deWitt found another
route out of addiction and now drinks moderately’. (The Guardian)
Uiteindelijk werd Portland (Oregon) zijn nieuwe thuisbasis, waar hij zijn
literaire carrière uitbouwde en samen met zijn (gescheiden) vrouw hun
tienerzoon opvoedt. Literatuur
en alcoholverslaving hebben een lange gedeelde geschiedenis in Amerika. Dat maakt
het uitzonderlijk dat een ex-verslaafde schrijver als gematigde drinker
(Portland is befaamd voor zijn cocktails) door het leven gaat. Meestal blijft
het een eeuwige strijd tussen alcoholisme en geheelonthouding.
De internationale doorbraak kwam er met The Sisters Brothers (2011, De
gebroeders Sisters), intussen verfilmd door Jacques Audiard met Joaquin
Phoenix en Jake Gyllenhaal. Deze tweede roman werd genomineerd voor de 2011
shortlists van de Booker Prize, de Giller Prize, de Governor General's Award
for English language fiction en de Rogers Writers' Trust Fiction Prize. Voor de
laatste twee prijzen werd deWitt tot laureaat gekroond.
In het spoor van de Booker shortlist werden de eerste drie romans van deWitt in
het Nederlands vertaald door het vertalersduo Saskia Van der Lingen en Caroline
Meijer. Na Undermajordomo Minor (2015, Ondermajordomus
Minor) nam Meijer French Exit (2018, Noorderzon)
alleen voor haar rekening. Met deze laatste roman werd deWitt in 2018 een
tweede keer genomineerd voor de shortlist van de Giller Prize.
Na zijn autobiografisch getint debuut, schept deWitt er genoegen in om bij elke
nieuwe roman een bestaand genre binnenste buiten te keren. De vrijheid om met
de conventies te spelen en de tradities te doorbreken fascineert hem. Na de
western (De gebroeders Sisters) en de gothic novel/sprookje (Ondermajordomus
Minor), waagt deWitt zich in Noorderzon aan de zedenroman
(‘Een tragische zedenschets’).
Steeds opnieuw wil deWitt de lezer verrassen met berekende humor, absurditeit
en levensangst. Geen introspectie, maar bevreemdende humoristische dramatiek.
Hij blijft, zoals zijn alter ego in zijn debuut, observeren vanop afstand.
Daarom zal hij nooit de gedachten van zijn personages beschrijven, maar ze
typeren via hun handelingen en dialogen. Dat zorgt ook voor een soort
afstandelijkheid ten overstaan van de lezer, die niet tot in het hoofd van de
personages kan doordringen.
DeWitt gooit zich op de zeden en gebruiken van de superrijken. Hij volgt de
65-jarige scherpgebekte societydame Frances Price en haar 32-jarige onvolwassen
zoon Malcolm. Samen betrekken ze een uitermate exclusief appartement in de
Upper East Side. Frances heeft met de jaren aan schoonheid moeten inboeten en
wordt achtervolgd door een notoir schandaal, maar heeft toch haar bijzondere
status in de New Yorkse society kunnen behouden.
Frances dankt haar fortuin aan haar echtgenoot, een gewetenloze advocaat van de
grote lobby-groepen, die aan een hartaanval is overleden. Sindsdien is zij
compulsief met geld beginnen gooien. Als blijkt dat het geld op is, gooit ze
alle vastgoed op de markt en verkast naar Parijs met Malcom en Kleine Frank (de
kat), op de vlucht voor het schandaal.
Ze maken een ‘French Exit’ en verlaten het New Yorkse society leven zonder
afscheid te nemen (de enige manier waarop deWitt zelf een feestje of sociale
gelegenheid verlaat). De overtocht naar Parijs op een luxe cruiser zorgt voor
de nodige slapstick en in de lichtstad betrekken ze een appartement dat
gaandeweg volgepropt wordt met hilarische personages.
Achter die vrolijke façade, een ‘comedy of manners’, gaat ook een ‘tragedy’
schuil. Verborgen achter het vrolijke nihilisme etteren trauma’s en een
fundamenteel gebrek aan liefde, die de acties van de hoofdpersonages in een
ander, vrij somber daglicht plaatsen.
Patrick deWitt: Noorderzon, Nijgh & Van Ditmar Amsterdam, 2018, 223 p. ISBN
9789038805894. Vertaling van French Exit door Caroline Meijer. Distributie
L&M Books
deze pagina printen of opslaan