Al
meer dan vijftig jaar zijn auteur Remco Campert (1929) en schrijver en
voormalig televisiemaker Kees van Kooten (1941) bevriend. Gedurende die tijd
schreven ze elkaar talloze ansichtkaarten en kattenbelletjes – tot een echte
correspondentie kwam het echter nooit. In Aanelkaar
doen ze dat op vraag van Campert wél:
‘Ik wil je voorstellen om samen een boek te schrijven. We
zijn vrij om te schrijven wat we willen. Wel moet er de noodzaak van het
schrijven in zitten. Zonder elkaar zouden we niet geschreven hebben.’
En zo ontstaat een vrolijke correspondentie tussen twee
oudere mannen die van taal houden en voor wie vriendschap de mooiste vorm van
liefde is; een briefwisseling die van associaties en herinneringen aan elkaar
hangt en die gaandeweg ontroerender wordt. Waar oorlog, herinneringen en de
dood een steeds overheersender thema wordt (vooral bij Remco Campert), probeert
Kees van Kooten nu en dan de zware thema’s te pareren door lichtvoetiger
onderwerpen als de aanschaf van een nieuwe bank voor in de huiskamer aan te
halen, en op de voor hem kenmerkende relativerende en humoristische stijl te
benaderen. Ook halen beide heren herinneringen op aan gezamenlijk cafébezoek,
vakanties in Frankrijk, en het samen in de cinema bekijken van de film E.T. (en
de bijbehorende opkomende tranen). Vooral Remco Campert toont zich kwetsbaar.
Op 14 juli 2018 schrijft hij zijn vriend na negen maanden corresponderen een
laatste brief: ‘Wat begonnen is moet, net als het leven, ook een keer eindigen.
Dat moment is, zeg ik met enig plechtig keelschrapen, is nu aangebroken.’
Veel eerder
al, beschreef hij pijnlijk nauwkeurig zijn emoties bij het ouder worden: ‘Ik merk dat ik langzamerhand alleen nog maar binnenwereld
heb. Uit jouw brieven blijkt dat jij veel buitenwereld hebt. Reizen in
Frankrijk, het Mémorial Charles de Gaulle, etc. Mijn buitenwereld bevindt zich
voornamelijk binnen in me. Die wereld bestaat uit herinneringen die ik tot voor
kort moeiteloos opriep. De laatste tijd gaat dat steeds minder makkelijk. Al
wil ik dat niet aan mezelf toegeven, lijd ik waarschijnlijk toch aan
aftakeling. Dat laatste woord zoek ik op in de Van Dale. Die zegt:
‘vermindering van de verstandelijke vermogens door hoge leeftijd’. Ik schrik
van deze vaststelling. Ik kan niet geloven dat dit met mij aan de hand is. Maar
ja, zulke dingen merk je zelf natuurlijk niet.’
Aanelkaar
is zo een klein, ontroerend monument voor de vriendschap geworden, buitengewoon
mooi vormgegeven met fotografische reproducties van brieven en kaarten door
Piet Schreuders. Een stilistisch kleinood om te koesteren.
Remco Campert en Kees van Kooten: Aanelkaar, De Bezige Bij, Amsterdam, 2019, 240 p. ISBN
9789403143200. Distributie Standaard Uitgeverij
deze pagina printen of opslaan