Poëzie

BOEKEN NR. 1, JANUARI 2022

Francis Cromphout: Tijdscapsule

door Dirk De Geest

Het dichterschap van Francis Cromphout is geworteld in zijn eigen bestaan. Via zijn gedichten tracht de dichter greep te krijgen op het leven en in het reine te komen met zijn eigen bestaan en dat van de mensen rond zich. In Tijdscapsule staat de ervaring van de tijd centraal, niet verwonderlijk gezien de leeftijd van de auteur. Een tijdscapsule is een instrument om als het ware dingen uit het verleden tastbaar te bewaren zodat ze aan de tijd en de vergankelijkheid kunnen ontsnappen. De motto’s die aan de bundel voorafgaan verbinden dat tijdsbesef inderdaad met het gemis, de afwezigheid van een geliefde.  

Ook dat valt letterlijk te nemen. De gedichten in deze bundel worden als het ware in tweeën gereten door een reeks die de titel draagt: ‘Je bent niet gestorven’. Die afdeling groepeert gedichten rond de dochter, die klaarblijkelijk op haar achttiende overleed. Het is een uitermate traumatisch gebeuren dat in fijnzinnige verzen behoedzaam wordt opgeroepen, maar dat zich evenzeer onttrekt aan het schrijven, laat staan aan het weg-schrijven. De ervaring die hier wordt verwoord is dan ook hoogst paradoxaal en daardoor extra tragisch. Net het reële gemis leidt ertoe dat het afscheid in feite niet plaatsvindt, dat de overledene als het ware nog nadrukkelijker aanwezig is. De jij blijft op het netvlies gebrand via herinneringen die haarscherp (en ook wel vlijmscherp) worden opgeroepen, maar datzelfde geldt ook voor het definitieve vertrek van de ik uit de wereld. Niet toevallig begint de afdeling met een gedicht over het obsessieve ‘zwarte gat’ waardoor de jij wordt aangezogen. Het gebeurt wel vaker dat de dood wordt beschreven als een soort van omgekeerde geboorte. Minstens even belangrijk is echter de weerslag van die gebeurtenis op de ik-figuur, die daardoor intens getekend wordt. Denkbeelden en dromen maar ook de kleinste dagelijkse details zijn niet meer dezelfde als voorheen. Alles lijkt misschien voor de buitenwereld nog te overzien, de lyrische ik zit onwrikbaar gekluisterd aan dat verbroken verleden, aan dat existentiële gemis.
 
De slotreeks laat inderdaad zien dat er geen vernieuwend vervolg komt. De gedichten roepen weliswaar een wereld op en een aandacht voor de buitenwereld, maar voortdurend gaat de ik op zoek naar tekens en betekenissen, naar raadsels die doorgrond kunnen worden. Dat mysterie wordt meermaals opgeroepen als een afwezigheid of een leegte, en de protagonist wordt onmiskenbaar voorgesteld als bijzonder kwetsbaar en vermoeid. De levenswil is weliswaar aanwezig maar het verlangen naar absolute rust is daarmee niet verdwenen. Het getemperde leed neemt het gemis niet weg en slaagt er zelfs maar gedeeltelijk in om tot een soort van gelouterd besef te komen. Merkwaardig is wel hoe die motieven evenzeer frequent voorkomen in de openingsreeks, die als het ware de periode voor het verlies wil evoceren. Ook daar keren herhaaldelijk motieven terug die de voorlopigheid van het bestaan illustreren.  
 
Francis Cromphout: Tijdscapsule, Beefcake Publishing, Gent 2021, ISBN ISBN 9789493111752 

deze pagina printen of opslaan