Vertaald proza

BOEKEN NR. 1, JANUARI 2023

Stine Pilgaard: Mijn moeder zegt

door Katja Feremans

De ik-figuur in Mijn moeder zegt is een domineesdochter die in zak en as zit omdat haar vriendin het met haar uitgemaakt heeft. Het is wel niet zo dat ze er helemaal alleen voor staat: in de pastorie bij haar vader en diens tweede vrouw vindt ze naast onderdak ook warmte en de nodige ruimte om haar ex ‘hardvochtig en zonder scrupules tot een herinnering te reduceren’.  

Dat laatste gaat niet zomaar vanzelf. In het jaar waarin de roman zich afspeelt, zoekt ze daarom meermaals haar dokter op. Tijdens die consultaties is ze meesterlijk in het ontwijken van wat de reden is van haar komst. Zo pakt ze bijvoorbeeld uit met een eigen analyse van haar probleem. Die luidt dat het haar extra moeilijk valt om overeind te krabbelen, omdat haar buitengewoon sterke geheugen haar verhindert om mensen los te laten en een nieuwe weg in te slaan.
 
In plaats van haar hypothese als absurd weg te zetten, pikt haar dokter erop in met een uitleg over de werking van het geheugen. ‘Herinneren is een creatief proces dat stoelt op het vermogen om situaties te herscheppen’, verduidelijkt hij. En ook: ‘Wat lijkt op feitelijke gebeurtenissen zijn dus constructies van de geest.’ Verder heeft hij het nog over de overdracht van herinneringen van het kortetermijn- naar het langetermijngeheugen in het gebied van de hersenen dat hippocampus heet, oftewel zeepaardje.
 
Onder invloed van die theorie komt er in het hoofd van de zoekende domineesdochter een creatief proces op gang. De hoofdstukken ‘Monologen van een zeepaardje’ zijn daar de neerslag van. Ze lezen als surrealistische meditaties op herinneringen aan beelden, smaken, geuren, stemmen, lachsalvo’s en tal van zowel pijnlijke als intieme momenten die haar diep geraakt hebben.
 
De ‘Monologen van een zeepaardje’ worden afgewisseld met andere korte hoofdstukken, waarin de ik-figuur in een voortschrijdend heden worstelt met haar liefdesverdriet. Niet alleen op haar dokter en haar vader kan ze terugvallen, ze vindt ook steun bij haar goede vriendin Mulle. Met haar spreekt ze vaak af in het openluchtmuseum Den Gamle By, het Bokrijk van Denemarken dicht bij het centrum van de stad Aarhus. Mulle brengt meestal haar grootmoeder mee. Vanuit haar rolstoel blikt die door een gouden bril op de reconstructie van de wereld uit haar jonge jaren. Daarbij praat ze een hartig woordje mee met de twee jonge dames en neemt ze geen blad voor de mond bij het benoemen van haar bedenkingen bij het doen en laten van de jeugd van tegenwoordig.
 
Tot slot is er nog de moeder. Zij vreest dat haar dochter in lethargie gaat vervallen en port haar aan tot actie, telkens als ze daartoe de kans krijgt. Haar aanpak contrasteert fel met die van de vader, de zachte heelmeester. Haar ongevraagde advies is welgemeend, maar vanwege haar voortvarende aard komt het niet altijd even goed aan. Ad rem als moeder en dochter allebei zijn, levert dat geestige scènes op. De zinsnede ‘Mijn moeder zegt’ keert geregeld terug in combinatie met deze of gene waarheid die moederlief heerlijk irritant declameert. Hoe ze altijd het laatste woord wil hebben klinkt nergens zo duidelijk door als in ‘Moeders hebben altijd gelijk, zegt mijn moeder’.
 
Stine Pilgaard (1984, Aarhus) heeft een lichtvoetige en beweeglijke aard die in haar proza samenkomt met een scherpzinnige ondertoon. Ze geldt in Denemarken als een van de meest getalenteerde literaire stemmen van haar generatie. Ze kwam bij ons op de radar met haar derde en recentste roman, het uiterst vermakelijke Meter per seconde. Dit boek zet de beproevingen in het leven van een jonge moeder in een bij momenten doldwaas daglicht. Mijn moeder zegt is Stine Pilgaards debuut uit 2012. Al vanaf het begin creëert de schrijfster mondige personages met verrassende gedachtekronkels, wat steevast verbaal vuurwerk oplevert. Knap aan Mijn moeder zegt is ook hoe ze thema’s als hartzeer en de kleefkracht van herinneringen omzwachtelt met speelse ernst.
 
Stine Pilgaard: Mijn moeder zegt, Oevers, Zaandam, 2022, 191 p. ISBN 9789493290174. Vertaling van Min mor siger door Edith Koenders en Adriaan van der Hoeven. Distributie De Wolken

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri