Vanaf twaalf jaar

JEUGDBOEKEN NR. 10, DECEMBER 2023

Anna Woltz: De spin en de sleutel

door Frauke Pauwels

12+ -- Met elke nieuwe roman lijkt ze minder woorden nodig te hebben om nog meer film op te roepen. In De spin en de sleutel laat Anna Woltz de lezers in korte hoofdstukken afwisselend meekijken met Elena en Atlas, twee tieners die elk op hun manier door een moeilijke periode gaan. Atlas, veertien, heeft drie jaar geleden zijn moeder verloren en gelooft dat hij zijn vader en zus moet beschermen tegen alle naderende onheil; de dertienjarige Elena veroorzaakt met haar succesvolle vlogs ‘Leentje fixt alles’ onbedoeld zware ongevallen bij meerdere kinderen en wordt daardoor het mikpunt van haat en dreigementen.  

In de afgelegen woonst van haar tante probeert ze daaraan te ontkomen, maar aan het verleden valt niet te ontsnappen. Niet voor haar, en net zomin voor Atlas, zijn zus Kennedy en zijn vader, met wie Elena’s tante een nieuwe relatie heeft. Hoezeer zij gevangen zitten in hun verdriet geeft Woltz met mondjesmaat vrij. Knap is hoe ze elementen uit de huidige maatschappij – long covid, preppers, influencers – inzet voor een verhaal dat dat eigentijdse ruim overschrijdt: rouw, schuld en schaamte zijn van alle tijden, de zoektocht van jongeren naar een eigen plek evenzeer.
 
De verhaalopbouw en personages dragen onmiskenbaar de stempel van Woltz: er gaat veel aandacht naar angst (en andere emoties), en toch blijft alles sprankelen. In hun taal en verwijzingen zijn de jonge personages schatplichtig aan de leefwereld van hedendaagse jongeren. Wat eng is, is ‘creepy’, wat schattig is, ‘cute’, en bij een vreemde opmerking ‘verschijnt een denkwolk met een reusachtige W en een T en een F erin’. Toch klinkt dat nooit tendentieus of geforceerd, personages zijn nu eenmaal wat gevatter en in zekere zin herkenbaarder dan de mensen die zij verbeelden.
 
Terwijl Atlas zichzelf staande probeert te houden met allerhande feiten, grijpt Elena geregeld terug naar haar faalangsttraining, maar ‘hoe zinvol is faalangsttraining als je geen eten meer hebt?’. Zij vertegenwoordigt de stedelijke context waarin voor elk probleem een therapie bestaat en waar digitale communicatie mensen verbindt. Daaruit put ze geregeld haar beeldtaal: ‘Ik bedoel: wat ik zie bestaat niet uit pixels. De aarde heeft een geur’. Atlas is op zijn beurt helemaal verstrikt in de complottheorieën van preppers, die zich voorbereiden op de ondergang van de wereld. Niet verwonderlijk dus dat hij onder de indruk geraakt van ‘zonnestorm Elena’. Zet je het allemaal op een rijtje dan lijkt het bijna té gevat, en (uiteindelijk) té mooi en ‘feelgood’, maar Woltz’ stijl en knap gedoseerde spanning nemen elk voorbehoud weg en sleuren de lezer het verhaal in.
 
Hoezeer verwachtingen en gekende scripts een rol spelen bij het lezen – en hoe goed Woltz speelt met allusies daarop -- blijkt maar weer uit kleine misinterpretaties waarop ik mezelf betrapte. Wanneer vrij laat in het boek Nederland expliciet wordt genoemd, zie ik mezelf losgerukt van het uitgestrekte natuurlandschap waarin het boek voor mij speelde. Bij het teruglezen merk ik dat daar geen aanleiding toe was: er is asfalt, een fietspad zelfs, en toch had het galopperende paard en het verlaten station uit de openingsscène me naar de setting gelanceerd waarin bijvoorbeeld het weeskind uit de reeks Anne with an E wordt opgepikt.  
 
Nadeliger is misschien dat de coverillustratie, titel en typografie van de titel het idee wekten dat ik me aan een fantasyroman moest verwachten – een heel ander genre dan deze realistische en eigentijdse psychologische roman. Als dat kan helpen lezers te winnen, is dat mooi meegenomen, houdt het sommigen tegen, dan zou dat jammer zijn. Gesprekken met kinderen uit de Leesjury leren hoe ontzettend bepalend die cover voor hen is. De spin en de sleutel wordt aanbevolen voor lezers vanaf een jaar of elf, maar laat dat in geen geval de bovengrens zijn.  
 
Anna Woltz: De spin en de sleutel, Querido, Amsterdam 2023, 191 p. ISBN 9789045129655. Distributie L&M Books 

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies



ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri