Vanaf twaalf jaar

JEUGDBOEKEN NR. 10, DECEMBER 2023

Jean-Jacques Sempé: Marcellin Caillou

door Henk van Viegen

12+ - Die arme Marcellin! Hij is niet héél ongelukkig, maar fijn is het niet echt als je nagenoeg altijd bloost. Soms bloost hij niet, maar dan zou het juist weer wél handig geweest zijn. Soms zit het mee, zoals op een loeihete dag, als de zon een rode bal is en iedereen verbrandt. Veel vriendjes heeft hij niet, hij speelt eigenlijk altijd alleen. Tot er op een dag iemand in zijn gebouw komt wonen die de hele dag loopt te niezen. Gek, want verkouden is hij nooit. Marcellin wordt dikke vrienden met deze René Rateau, ze zijn onafscheidelijk en vervelen zich nooit. Maar dan, op een dag, is René verhuisd. Er moet een brief zijn met zijn nieuwe adres, maar die is vader, druk druk, kwijt.  

Marcellin weet nu wat vriendschap is, speelt voortaan met klas- en wijkgenootjes, maar hij vergeet René nooit. En op een dag, als hij net als alle anderen door de stad en op zijn kantoor druk loopt te wezen, hoort hij iemand niezen.  
 
De vorig jaar overleden Jean-Jacques Sempé zullen velen wel kennen van zijn cartoons en van de iconische covers voor The New Yorker. Immens populair werden de verhalen over De kleine Nicolas. René Goscinny leverde de teksten, Sempé de tekeningen. Solo heeft hij een paar langere werken gemaakt. Vorig jaar verscheen bij Oevers de vertaling van Het geheim van Raoul Taburin (1995), een geweldig verhaal over een uiterst vakbekwame fietsenmaker die zelf… niet kan fietsen. Het heeft met Marcellin Caillou gemeen dat er een vriendschap in beschreven wordt die onderbroken wordt. Het verhaal wordt ook op dezelfde wijze verteld: met zo min mogelijk woorden en met fijnzinnig en geraffineerd tekenwerk. Marcellin Caillou is wel een lichter boek, met maar een heel klein beetje satire, (nog) toegankelijker en met personages met wie je je erg gemakkelijk verbindt.
 
De lichtvoetigheid van dit werk bereikt hij met kleine, zo op het oog simpele lijntjes, veel klein gehouden mensen en dieren, propvolle steden met heel hoge gebouwen maar fijne parken (let op de standbeelden!). Doeltreffend, en met allerlei geintjes. Illustratief is een pagina, ook wat betreft de samenwerking tussen tekst en beeld, waarop de oudere Marcellin en René aan het jagen zijn. Onschuldig, zegt Sempé er ter geruststelling bij. Je ziet een knalrood hoofd tussen de struiken en een enorm ‘hatsjie!’ daarboven. Als je goed kijkt, zie je links de konijntjes weghollen. Als Marcellin gloedvol een gedicht aan het opzeggen is op een schoolavond, weet René zich, zegt de tekst, met zijn vreugde geen raad. Je zou zomaar het figuurtje kunnen missen dat z’n nies inhoudt, in de heel dun getekende tekstballon blijft het wit.  
 
Het rood van Marcellins rooie hoofd zie je natuurlijk door het hele boek, met helder rood omslag. Hier en daar gebruikt Sempé nog wat kleur. Op het strand met nog meer rood bij voorbeeld. En de niet-bestaande fee, die Marcellin dus ook niet kan genezen, krijgt goudgele lokken. Een winterdag is gemeen natblauw.  
 
Ook qua opbouw is het een geweldig verhaal. Dat bereikt Sempé onder andere met een paar sterke herhalingen. De introductie van René’s kwaal is in allerlei opzichten een herhaling van die van Marcellin. Als ze elkaar later weer zien, varieert Sempé gaaf op de scènes uit hun jeugd. De aloude ik-verteller is een vriendelijk iemand, die je in enorme zwarte kapitalen aanspreekt als het droevig wordt, en in dezelfde grote maar nu roze letters als het er weer goed uitziet.
 
Zat er in Het geheim van Raoul Taburin nog een redelijk actieve echtgenote, in dit boek is er alleen sprake van dat beide mannen een kind hebben. Die kinderen hebben een paar vreemde trekjes, zeggen de heren tegen elkaar, ontspannen zittend op het gras, met een grijns. De ene niest nogal en de ander bloost best vaak.
 
De vertaling is aangenaam en soepel. De vertalers laten de Franse namen staan. En als de ‘bekwame’ dokter zegt dat hij weet waarom Marcellin bloost, namelijk door zijn achternaam, laten ze het lekker aan jou om die betekenis op te zoeken (trouwens ook die van René).
 
Jean-Jacques Sempé: Marcellin Caillou. Oevers, Zaandam 2023, 124 p. : ill. ISBN 978949329066. Vertaling van Marcellin Caillou door Kris Lauwerys & Isabelle Schoepen. Distributie De Wolken

deze pagina printen of opslaan