Poëzie

BOEKEN NR. 6, JUNI 2023

Yvan De Maesschalck, Wim De Cock (ill.): Vossenkwaad

door Dirk De Geest

Yvan De Maesschalck staat bij lezers van Mappalibri bekend als een fijnzinnige criticus, die steeds oog heeft voor de kwaliteit van gedichten. Over poëzie heeft hij ook elders gepubliceerd, in tijdschriften en in boekvorm. Daarnaast heeft hij een tweede grote liefde, de legendarische middeleeuwse vos Reynaert en zijn avonturen in het Waasland. De Maesschalck werkt dan ook al lange tijd mee aan Tiecelijn, het gezaghebbende en steeds informatieve tijdschrift voor Reynardofielen. Zij publiceren nu de dichtbundel Vossenkwaad, waarmee de criticus als volwaardige dichter debuteert.  

Vossenkwaad legt de klemtoon op de ongrijpbaarheid van Reynaert. De dichter kiest voor vrij vormvaste verzen, met een mooi ritme dat doet denken aan zijn middeleeuwse voorbeeld en een brede woordenschat die een rijk maar ook bewust ‘ouderwets’ Nederlands laat zien. Op die manier wordt de band gelegd met de oorspronkelijke tekst, zeker voor wie vertrouwd is het met Reynaert-verhaal. Dat dierenepos wordt hier naverteld, maar op een bewust gefragmenteerde en gedramatiseerde wijze.
 
Elk gedicht wordt uitgesproken door een van de dieren op het proces. Daardoor krijgen wij als lezer een erg diverse kijk op Reynaert, van de haast administratieve registratie tot zwaar emotionele getuigenissen van door het gedrag van de vos getraumatiseerde dieren. Koning Nobel, die ook enkele malen het woord neemt in een monoloog, is er vooral op gesteld om zijn gezag en zijn gemoedsrust te bewaren. Reynaert daarentegen blijft vooral een enigmatische figuur, en dat tot het eind van het verhaal (en van deze bundel). Hij is geen naïeve schelm maar ook geen loutere doortrapte schurk; hij is de gedroomde outsider die superieur is aan de andere dieren en hun zwaktes magistraal weet te bespelen.
 
Hoewel De Maesschalck een opmerkelijke stem geeft aan een aantal figuranten (van wie sommigen nauwelijks een vermelding krijgen in het middeleeuwse epos) sympathiseert hij toch met de sluwheid van zijn held. Die is, zoals gezegd, de hoofdfiguur rond wie alles draait maar die in feite niet de centrale kern is van het verhaal zelf. Net door die zijdelingse blik kan deze bundel ook de doorwinterde Reynaertlezer ongetwijfeld verrassen.
 
Hoewel deze gedichten zich sterk richten op wie het verhaal reeds kent (een korte samenvatting wordt achteraan gegeven) zijn de gedichten toch ook actueel. De psychologie van de narcist en de calimero of het pragmatisme van de politicus en de rechtspraak krijgen bewust herkenbare trekjes. Naar het einde toe versmelten ook de auteur van het oorspronkelijke epos en de schrijver van deze nieuwe versie, en her en der wordt dan op hedendaagse auteurs en thema’s gealludeerd. Het zijn speelse, maar functionele accenten in een bundel zonder literaire pretenties maar wel met literaire kwaliteiten. In ieder geval verdient Vossenkwaad een plaats in de poëziebibliotheek, ook buiten de kring van Reynaerdofielen. 
 
Yvan De Maesschalck, Wim De Cock: Vossenkwaad, Reynaertgenootschap, Sint-Niklaas 2023, 65 p. : ill.

deze pagina printen of opslaan