Vertaald proza
BOEKEN NR. 9, NOVEMBER 2023
Kunst en natuur: Het poëtische universum van Sara Baume
door Kris van Zeghbroeck
De Brits-Ierse kunstenaar en schrijver
Sara Baume (°1984) werd geboren in Lancashire (Engeland) maar groeide op in
Ierland (haar moeder heeft Ierse roots). Ze studeerde in Dublin kunst aan het Dun Laoghaire College of Art and
Design en creative writing aan Trinity College. Baume heeft Europa afgereisd en
als curator en kunstenaar voor verschillende musea gewerkt. De Ierse beurscrash
was voor haar bepalend om haar eigen literaire stem te vinden. Gebrek aan werk
en torenhoge huurprijzen maakten dat ze moest overleven op het Ierse platteland
in Cork:
‘Spill Simmer Falter Wither could
certainly never have been written if I’d been working in a nice job and living
in the city. It came about almost directly as a response to the change in my
circumstances, and I really only managed to finish it because I felt under no
apparent pressure to avail myself of more lucrative opportunities; there simply
weren’t any. The recession forced me to reassess the essentials, even granted
me the freedom to just write.’
Spill Simmer Falter Wither (2015), bij
ons vertaald als Stommelen stampen slaan, is opgebouwd uit vier
delen die de seizoenen volgen, en speelt zich af in een anoniem dorp aan de
Corkse kust. Ray is een teruggetrokken man van bijna zestig (‘te oud om opnieuw
te beginnen, te jong om de moed op te geven’) die de even eenzelvige zwerfhond
Eenoog een thuis geeft. Gaandeweg groeit een hechte band tussen de twee loners en
fungeert de hond als een klankbord voor Ray’s opgekropte gevoelens. Bekroond
met onder meer de Rooney Prize for Irish Literature (2015) en Geoffrey Faber
Memorial Prize (2016).
Kunst en natuur staan centraal in Baumers
volgende boek A Line Made by Walking (2017, Zevenduizend eiken).
In deze psychologische roman trekt de kunststudent Frankie, gebukt onder een
zware depressie, zich eenzaam terug in het huis van haar overleden grootmoeder op
het platteland. Ze probeert opnieuw greep te krijgen op haar leven door dode
dieren te fotograferen die ze op haar wandelingen tegenkomt. Dit kunstproject
en de reflectie over kunst van andere kunstenaars geven haar houvast en inzicht
in de dynamische cyclus van leven en dood. Goed voor de shortlist van de
Goldsmiths Prize.
Met het non-fictie werk handiwork
(2020, Handwerk) trekt Baume de lijn van het thema kunst in leven en
werk verder door. Creativiteit staat hier centraal, zowel voor haar als schrijver als in haar werkk als beeldend kunstenaar. Op een
poëtische manier verbindt ze de dagelijkse routines van de scheppende kracht
met de natuur en de migratiepatronen van (zang)vogels. Een intieme inkijk in de
werking van haar creatieve geest, die de shortlist van Rathbone Folio Prize
haalde.
Seven Steeples (2022, Weken
maanden jaren) is voorlopig haar derde en laatste roman. Opnieuw
geselecteerd voor de shortlist van de Goldsmiths Prize, maar ook weerhouden
voor de shortlist van de Dylan Thomas Prize. Deze poëtische roman hanteert
regelmatig de typografie van gedichten, wat de lezer her en der een specifieke
intonatie oplegt. Het lijkt erop dat Baume sinds haar populaire romandebuut
graag gebruikmaakt van technieken die de lectuur van haar romans trager en
aandachtiger doen verlopen.
Bovendien schept ze hier bewust een grotere
afstand tussen de lezer en haar personages door haar verhaal in de derde
persoon te formuleren. Centraal staat het koppel Bell en Singh, die met hun
honden van de stadsdrukte naar het platteland verhuizen. Een geïsoleerd bestaan
op de flanken van een berg aan de ruige Ierse kust. Hun leven wordt bepaald
door elkaar en het ritme van de seizoenen, wars van de maatschappij.
De jarenlange groei naar symbiotische
eenheid van het koppel reflecteert zich op het einde van het boek wanneer ze
voor het eerst de berg boven hun huis beklimmen en zo vanop afstand hun volledig
ééngemaakte leven observeren. Het is de berg die de allesomvattende harmonie,
diversiteit en kijk op de wereld omvat. Tegelijk personage en verteller binnen
wiens biotoop het koppel samensmelt en een natuurlijke patina ontwikkelt, tegelijk ontroerend en ongrijpbaar als een spookverschijning.
Opvallend is de verschuiving van Sara Baume’s Nederlandse vertalingen
van Querido (twee uitverkochte titels) naar een samenwerking tussen de kleinere uitgevers Koppernik en
Oevers. Dat grote uitgeverijen vandaag minder bewegingsruimte hebben om nieuwe literaire
parels op te sporen is al langer duidelijk. Dat kleine uitgeverijen auteurs van grotere uitgeefgroepen binnen halen, lijkt een nieuw gegeven ...
Hoewel Ierland de focus van haar leven en werk is, maakt haar geboorte in het Verenigd Koninkrijk dat Sara Baume opgenomen werd in de tienjaarlijkse selectie van Granta Best of British Novelists (2023). Net geen veertig en met een mooi palmares, wordt zo haar groeiend belang voor zowel de Ierse als de Britse literatuur in de verf gezet.
Sara Baume: Weken maanden jaren, Koppernik/Oevers, Amsterdam/Zaandam, 2023, 252 p. ISBN 9789083323923. Vertaling van Seven Steeples door Lette Vos. Distributie De Wolken
Sara Baume: Handwerk, Koppernik/Oevers, Amsterdam/Zaandam, 2023, 238 p. ISBN 9789083323930. Vertaling van handiwork door Lette Vos. Distributie De Wolken
deze pagina printen of opslaan