Poëzie

BOEKEN NR. 2, FEBRUARI 2024

Etienne Colman: Zonde van het leven

door Erick Kila

Etienne Colman (Temse, 1950) is geen zuinige dichter. Met Zonde van het leven levert hij een niet te dunne bundel af met lange gedichten. Zijn poëtisch domein is een ruw terrein. Colman spreekt zich indringend en eerlijk uit over wat hem bezig houdt. Hij strijkt niets glad. Vrijblijvendheid, een geforceerde hang naar harmonie of een gemakkelijke berusting komen we in zijn gedichten niet tegen. Een gepolijste vorm en een gekunstelde compositie zijn ook niet zijn ding. Zonde van het leven is een mix van bekentenis, rekenschap en tegenspraak. De inhoud en de enigszins turbulente vorm sluiten goed bij elkaar aan.  

Colman creëert een inzicht dat niet gerust stelt. In zijn poëzie is plaats voor maatschappijkritiek en ironie. Dat laatste blijkt ook uit de titel van de bundel. Ironie en gevoel voor de paradox maken van deze bundel iets dat uitstijgt boven het particuliere gemonkel van een grumpy old man. Als Colman speelt met de grammatica, met de functie van titels van de gedichten en met het op een ongebruikelijke manier vet drukken van delen van woorden, wil hij ons (de lezers) daarmee vooral bij de les houden. Opdat duidelijk wordt dat in de kern het bestaan niet verfijnd en glad en vervullend is. Het leven is meedogenloos, omdat de mens meedogenloos is. Colman spaart zichzelf wat dat betreft niet. Zonde van het leven is een tamelijk ongenadig zelfonderzoek.
 
‘[…]
Het verleden van mijn waarheid
 
dat ook geen verlichting bracht. Het bleven praatjes.
Elke dag voorzien van gaatjes nauwelijks opgevuld,
en roekeloos de nachten, aaide ik mijn eigen
 
ijdelheid. Zodoende zal ik nooit volledig zijn. Dat stelt me
dan weer grenzeloos gerust. […]’
 
Het ongerijmde is een noodzakelijk bestanddeel van deze gedichten. Het steeds weer zaken op losse schroeven stellen, het omkeren van wat vertrouwd is of lijkt: de dichter test zichzelf voortdurend.
 
‘Ik geloof de dichters niet
 
wanneer zij gepolijste woorden braken. […]
 
Elke dichter heeft de plicht de taal chirurgisch
te verminken, te fileren. Taal herschikt. Verbouwd. […]’
 
Het gaat uiteindelijk om zeggingskracht en zuiverheid. Om dat te bereiken schept Colman een poëzie die beweeglijk en dynamisch is. Zonde van het leven, zijn zevende bundel, is geen statische eindbalans. De gedichten laten een organisch proces zien, van denken, voelen en dichten. Het is niet verwonderlijk dat het resultaat ook op een heel eigen manier provocatief is. Als je reflecteert, doorprikt en tegen het licht houdt, raak je zaken die de eerlijke lezer confronteren met zijn eigen hebbelijkheden.
 
‘Dat alles ooit in orde komt, geloof ik
al lang niet meer. Daarvoor ben ik
te onmiskenbaar meer dan merkelijk,
te erg en te veel steeds met al mijn alles
 
bezig. De huig aanzienlijk, opgezwollen
en verheven in de keel, luister ik
niet liever dan ik praat. Ik zie mezelf
zo innig en zo veel te graag. […]
 
Ik stoor herhaaldelijk.’
 
Poëzie die uitdaagt en die wringt: deze dichter verdient aandacht.  
 
Etienne Colman: Zonde van het leven, De Vries-Brouwers, Antwerpen 2023, 94 p. ISBN 9789061744474

deze pagina printen of opslaan