Vertaald proza
BOEKEN NR. 3, MAART 2024
Ronya Othmann: De zomers
door T.M. van der Zwan
De jonge Duitse schrijfster Ronya Othmann
was onlangs nog onderwerp van gesprek in de Duitse media. Ze stond
geprogrammeerd op het Pakistaanse literaire festival KLF (Karachi Literature
Festival), maar haar optreden werd enkele dagen voor het festival van het
programma verwijderd. De aanleiding: een protestbrief van enkele academici,
schrijvers, activisten en studenten van Pakistaanse origine, die Othmanns
deelname aan het festival verwierpen vanwege enkele recente uitspraken die de
schrijfster had gedaan over onder meer de islam en Hamas.
Wie Othmanns debuutroman De zomers
leest, begrijpt wellicht iets beter waar haar kritische houding jegens de (politieke)
islam vandaan komt. In dit vlot leesbare maar memorabele boek vertelt ze in een
sobere stijl over de ervaringen van een Koerdisch-Duitse familie ten tijde van
de uitbraak van de Syrische burgeroorlog in 2011 en de opmars van de
islamitische terreurorganisatie Islamitische Staat in de jaren daarna.
Het verhaal volgt Leyla, een jonge vrouw die worstelt met
haar dubbele identiteit als lid van een Koerdische familie in de Duitse
samenleving. Al sinds haar vroegste jeugd reist Leyla iedere zomer naar haar
grootouders en familie in het Syrische dorp waar haar vader is opgegroeid. Naast
geografische zijn deze familiebezoeken voor Leyla ook temporele verplaatsingen:
het leven bij haar Koerdische familie is ruraal, eenvoudig en traditioneel. Aan
de hand van liefdevolle beschrijvingen van de landschappen en de Koerdische culinaire,
culturele en religieuze gewoontes, weet Othmann het bestaan in het dorp knap
tot leven te wekken. Met dezelfde vakkundigheid beschrijft ze Leyla’s
studentenleven in Duitsland, waar leraren en studiegenoten amper tot niets van
haar Koerdische identiteit (willen) begrijpen, en waar de huizen zo grijs zijn
‘dat het bijna niet uit te houden is’. De lezer kan zich steeds beter inleven
in Leyla’s spagaat tussen twee werelden, een tegenstelling die nog wordt
uitvergroot wanneer de burgeroorlog uitbreekt en Leyla via de televisie
machteloos moet toezien hoe haar geliefde stad Aleppo tot puin wordt
gebombardeerd. Nog schrijnender is de opmars van Islamitische Staat, dat steeds
meer gebied verovert en het dorp van Leyla’s familie nadert. Zal het lukken om
haar ooms, tantes, neven en nichten en haar zo geliefde grootmoeder tijdig te
laten vluchten?
Die zenuwslopende situatie levert boeiende literatuur op, maar de voornaamste
kracht van De zomers ligt in de beknopte maar rake karakteriseringen van
de personages. Othmann heeft slechts enkele goedgekozen details nodig om familieleden,
dorpsfiguren en studievrienden te typeren. Een ander opmerkelijk aspect van het
boek is de doordringende manier waarop Othmann kwesties als culturele
identiteit en assimilatie verkent. Leyla's worsteling om een balans te vinden
tussen haar Koerdische afkomst en haar leven in Duitsland wordt goed invoelbaar
gemaakt en biedt de lezer een verhelderende blik in de veelal gespleten levens
van migranten(kinderen).
Othmann heeft een spannend en relevant verhaal te vertellen en doet dat
met verve. Hoewel het boek hier en daar wat al te monotone beschrijvingen van
studentikoze drank- en drugsavonden bevat, is De zomers een ontroerend
en meeslepend boek dat de lezer uitnodigt zich te verplaatsen in het
perspectief van jonge mensen met een multiculturele identiteit.
Ronya Othmann: De
zomers, TZARA, Antwerpen 2023. 271 p. ISBN 9789022339831. Vertaling van Die
Sommer door Joëlle Feijen. Distributie Standaard Uitgeverij
deze pagina printen of opslaan