Nederlands proza
BOEKEN NR. 8, JULI 2016
Arnon Grunberg: Moedervlekken
door Tom Rummens
Moedervlekken was aangekondigd als Arnon
Grunbergs roman over een intense, al te intense relatie tussen moeder en zoon,
en alleen daarom al bijzonder. Want de band tussen Grunberg en zijn eigen
moeder is op zijn zachtst gezegd een fascinerend gegeven. Er waart dus een
autobiografisch spook van formaat door deze roman, maar gelukkig is er meer.
Otto Kadoke,
bijvoorbeeld, een personage dat plaats mag nemen in het rijtje onvergetelijke
personages die Grunberg heeft geschapen. Kadoke is psychiater, gespecialiseerd
in zelfmoordpreventie, veertig jaar oud, kinderloos en nooit geslaagd in de
liefde, al doen de vele escapades met psychiaters-in-opleiding die hij achter
zich heeft, vermoeden dat hij niet onknap, noch sociaal onvaardig is. Kadoke
woont noodgedwongen bij zijn hulpbehoevende moeder in, gevolg van het feit dat
hij zich op een zeldzaam moment van verlies aan zelfbeheersing heeft vergrepen
aan Rose, de Nepalese thuisverpleegster, die vervolgens het hazenpad koos en
haar man op Kadoke afstuurde om hem een lesje te leren. Een vertimmerd gezicht was
het gevolg. Kadoke wordt door zijn moeder op gevechtssport gestuurd om zoiets
in de toekomst te vermijden, wat eerder een vernedering is dan de gewenste stap
vooruit.
Samen
met Dekha, de zoveelste arts in opleiding die Kadokes pad kruist, draait hij
dienst, vaak nachtdienst, en probeert hij mensen van zelfmoord te behoeden. Het
is een missie, eerder dan een job: Kadoke gaat ervoor, ondanks de procedures,
de uitzichtloze bureaucratie, de aanvaringen met collega's en hun ongewenste
opinies. Zo ontmoet hij ook Michette, een jonge vrouw, mooi, mysterieus en
hopeloos op de dool. Ze lijkt uitbehandeld, maar al heel snel wordt duidelijk
dat Michette Kadoke niet zal loslaten, en omgekeerd al evenmin. Michette jaagt
op Kadoke als een zoveelste prooi - ze houdt een boekje bij waarin haar
mannelijke veroveringen als trofeeën opgelijst worden, en Kadoke is de
volgende. Maar de psychiater heeft een ander plan, hij overschrijdt elke grens
en neemt haar in huis, niet als minnares maar als verzorgster voor zijn moeder.
Alternatieve therapie, noemt hij het, en een win-win situatie in het kwadraat:
Michette is niet langer alleen, Kadokes moeder kan weer onder de douche en
Kadoke is van het gezeur af.
En zo heeft Grunberg zijn pionnen gezet in een spinnenweb
van psychologische intriges. Kadoke en zijn drie vrouwen: de vrekkige,
bemoeizieke maar hulpbehoevende moeder, de jonge collega, ongemakkelijk opkijkend
naar hem en al zijn ervaring, en de patiënte die hem eindeloos rond haar vinger
windt en die pas zal rusten als Kadoke in haar bed belandt. Houdt hij stand? Is
hij sterk genoeg om te weerstaan aan al die vrouwen en hun talloze motieven en
verleidingspogingen?
Met Moedervlekken heeft
Grunberg een grand cru toegevoegd aan zijn sowieso al imposante oeuvre. Met
veel flair en branie zet hij zijn onvergetelijke personages neer, en vooral
Kadoke zelf zal zich in veler lezers harten nestelen. Wat een rare vlegel, denk
je, als je hem ziet stoeien met de mogelijkheden en onmogelijkheden van zijn
dagdagelijkse bestaan, maar even later besef je: dit boek is een spiegelpaleis,
ik had net zo goed zelf Kadoke kunnen zijn. Het is en blijft de verdienste van
Grunberg, ook nu weer: hij voert de meest eigenwijze outcasts ten tonele, maar
eigenlijk heeft hij het over ons allemaal.
Amsterdam : Lebowski 2016, 399 p. ISBN 9789048819133
deze pagina printen of opslaan