Poëzie
BOEKEN NR. 9, OKTOBER 2019
Dominique de Groen: Sticky Drama
door Dirk De Geest
Dominique de Groen maakte met Shop Girl een opgemerkte intrede op
de poëtische scène. In die bundel analyseerde ze op een afstandelijke, haast
wetenschappelijke wijze de moderne kledingindustrie, uitgaande van haar eigen
ervaringen bij Primark. De bundel was doelbewust gericht op algemenere principes
dan louter anekdotische feitjes. De Groen gebruikte haar casus om kritisch de
mechanismen van het laat-kapitalisme te analyseren, de precaire situatie van de
werknemer maar ook van de uitgebuite arbeidsters in Bangladesh, die instaan
voor de productie van grondstoffen. Daarbovenop komt de uitbuiting van de aarde
zelf, die door de dichteres bekeken wordt in het perspectief van wat
tegenwoordig deep time wordt genoemd.
In dat licht verschijnt de mens als een soort van schadelijk intermezzo eerder
dan als het centrum van het heelal.
In haar nieuwe bundel zet
Dominique de Groen die thematische lijnen verder uit, maar het perspectief
wordt nog veel breder. Sticky Drama
gaat over de aarde en de natuur, plaatsen waar zich gigantische maar te weinig
opgemerkte drama’s afspelen: de uitputting van de natuurlijke grondstoffen, de
milieuvervuiling, de klimaatopwarming. Onder de pen van de dichter krijgt dat
verhaal epische en mythische allures. Het lijkt erop dat de aarde wraak neemt
door de wereld met slijm te overspoelen (vandaar de titel). Daarbij worden tal
van motieven aangewend: de aanwezigheid van fossiele resten om ons te
herinneren aan wat onherroepelijk is verdwenen, eilanden die overspoeld worden,
lichamen die worden besmet… Boeiend is wel hoe die wereldwijde thema’s telkens
betrokken worden op het dichterlijke ik, waardoor de grens tussen mens en
wereld gedeeltelijk wordt opgeheven.
Na de troosteloze, haast
apocalyptische beelden uit de openingsreeks lijkt de tweede afdeling een wat
vitaler perspectief te bieden, zij het op een merkwaardige manier. ‘Deep time’
beschrijft de manier waarop bacillen zich millennia lang onder de permafrost
hebben weten in stand te houden. Nu, met de opwarming van de aarde, lijkt hun
tijd opnieuw aangebroken. In deze gedichten versmelten zo een niet-menselijk
verleden met een niet-menselijke toekomst. Van optimisme is echter niet meteen
sprake, want de bacillen worden geassocieerd met virale infecties, en hoe dan
ook is een terugkeer van de mammoet geen optie voor een betere wereld.
Belangrijk is vooral de aandacht voor allerlei vormen van leven, ook in het
zogenaamd ‘levenloze’. In die zin streeft De Groen naar een gedeeltelijke
ontmenselijking van onze ervaring door de menselijke aanwezigheid voor te
stellen als een kort maar schadelijk intermezzo in een veel langere
geschiedenis van de kosmos. Het beeld van het kleverige slijm dat de wereld
overwoekert, wordt hier verbonden met een soort van heksensabbat, die even
bevrijdend als bedreigend is.
Die zoektocht naar oeroude wortels vindt zijn culminatie in
de slotreeks, die haast lijkt op experimenteel proza. De klinische en beknopte
zinnetjes uit de gedichten van de eerdere reeksen dijen hier uit tot allerlei
fragmenten die worden gemonteerd tot flarden van een mythisch verhaal. Het
evoceert een soort van Danteske helletocht, waar de ik, samen met Malayney
Melkzuur, op zoek gaat naar LUCA, de oudste gemeenschappelijke voorouder van
alles wat leeft (en daardoor de verbindende factor tussen de mens, de plant en
de bacil). Het is een groteske tocht waarin de personages geholpen worden door
een aantal heksen. De Groen verkent hier dus duidelijk andere (esoterische)
werelden maar ook een ander genre, dat van het lyrische proza.
In die zin is Sticky Drama tegelijk een voortzetting
van De Groens debuutbundel én een schakel in een evolutie. De bundel mist
weliswaar de focus van Shop Girl, maar daar staat een breder en nog
ambitieuzer project tegenover. En ondertussen blijft De Groen de magistrale
beeldcombinaties aan elkaar rijgen, met een geheel eigen toon die de lezer
doelbewust op afstand houdt maar onophoudelijk fascineert.
Dominique de Groen: Sticky
Drama, Het balanseer, Gent 2019, 77 p. ISBN 9789079202607. Distributie
EPO
deze pagina printen of opslaan