Letterkunde

BOEKEN NR. 5, MEI 2020

Ischa Meijer, Ronit Palache (sam.): Ik heb niets tegen antisemieten, ik lééf ervan

door Jo Vanderwegen

Naar aanleiding van de vijfentwintigste sterfdag van journalist Ischa Meijer (1943-1995) verscheen, naast een heruitgave van zijn literaire werk (Zo, en niet anders) en een interviewbundel (Ischa), in de reeks Privé-domein ook Ik heb niets tegen antisemieten, ik lééf ervan. Ronit Palache maakte een selectie uit de toneelstukken, interviews en columns die Ischa Meijer tijdens zijn leven schreef voor kranten als Het Parool en diverse tijdschriften (waaronder het progressieve De Nieuwe Linie, alsook Vrij Nederland en de Haagse Post). Ook een aantal van zijn gesprekken op de radio (Een uur Ischa en Een dik uur Ischa) zijn opgenomen in deze papieren uitgave. In het hoofdstuk met als titel Op de keppel beschouwd bracht Palache Meijers interviews met joden bijeen. Hierin komen onder meer Leon de Winter, Eli Asser, Hanneke Groenteman en Marga Minco aan bod. Ook een selectie van Meijers poëzie, columns (bv. Dikke Man) of herinneringen zoals uitgesproken op de radio door Ischa Meijer zelf.  
 
In een verhelderende inleiding beschrijft Ronit Palache in het kort de steile carrière van de rebel, die in elk woord dat hij schreef zijn persoonlijke achtergrond verwerkte: geboren in een joodse familie, op een leeftijd van vier maanden in het concentratiekamp terecht gekomen en naar Bergen-Belsen gevoerd met zijn moeder; vervolgens levend in een gezin dat zwijgt over wat was: zowel de orthodoxe vader als de aan vader gehoorzamende moeder, beiden met oorlogstrauma, en ook nog broer en zus. Het gevolg is dat alle kinderen breken met hun ouders. Ischa zelf schrijft in 1974 Brief aan mijn moeder, en blijkt daarmee de eerste ‘tweede-generatie slachtoffer’ die spreekt over het leven van de kinderen van zij die de concentratiekampen overleefden. Hij doet dat authentiek en eerlijk; velen in zijn situatie zullen zich in zijn woorden herkennen. Dezelfde authenticiteit, maar ook dezelfde roep om aandacht zien we terug in al zijn interviews. De psychoanalyse die hij jarenlang volgde bij de beroemde psychiater Louis Tas werkte door in zijn vragen, zijn onderwerpskeuze. Zo betrof zijn eerste reportage een reis naar Israël in 1960. Openen doet de bundel trouwens met het pakkende gedicht Victorieplein, over ‘een jongetje dat alles goed zou maken’ (Ischa zelf natuurlijk, die in zijn herinnering terugkeert naar een tijd waarin alles nog ten goede had kunnen keren).
 
Natuurlijk is niet alles in deze vuistdikke verzamelbundel van eenzelfde hoogstaande kwaliteit. Wel krijgen we een zeer boeiende dwarsdoorsnede van de uiterst grote hoeveelheid werk die Ischa Meijer verzet heeft. We horen zijn snerpende stem, zijn soms drammerige manier van vragen stellen, maar leren ook een angstige vogel kennen die steeds op zoek is naar bevestiging. De selectie die Palache maakte mag als representatief beschouwd worden voor de ‘definitieve’ Ischa. Wie dan nog niet genoeg heeft, kan op internet terecht voor de stem van Ischa. De titel van het boek is overigens een citaat van Ischa Meijer zelf.  
 
Ischa Meijer, Ronit Palache (sam.): Ik heb niets tegen antisemieten, ik lééf ervan, De Arbeiderspers, Amsterdam 2020, 539 p. ISBN 9789029540254. Distributie L&M Books 

deze pagina printen of opslaan