Tiberius. Tweede keizer van Rome. De eerste die wist op
welke positie hij terecht ging komen, zijn stiefvader Augustus had nog zelf de
functie moeten creëren. Hoewel, lange tijd zag het ernaar uit dat hij de studax
kon blijven die hij wou zijn. Hij trok sowieso niet de beste kaarten: in zijn
kindertijd waren zijn vader en moeder op de vlucht voor Augustus, toen nog
Octavianus. Het is maar door diens clementie dat Tiberius’ vader terug in het
openbare leven kon komen. Hij moest wel scheiden van zijn vrouw, Augustus
trouwde met haar toen ze zwanger was van Tiberius’ jongere broer Drusus. De
dame en heren hebben steeds in het midden gelaten wie de biologische vader was.
Augustus heeft al zijn mannelijke nakomelingen in pole position gezet om hem op
te volgen mocht hij voortijdig overlijden, maar ondanks zijn zwakke gezondheid
overleefde hij ze met zijn 76 jaar allemaal.
En dus werd het toch Tiberius.
De man die zich al eerder op Rhodos had teruggetrokken en na 15 jaar
keizerschap opnieuw Rome verliet, om zijn laatste jaren op Capri door te
brengen. Afzichtelijk lelijk geworden vergreep hij zich daar volgens de
traditie aan jonge kinderen, het dagelijks bestuur liet hij , vol wantrouwen
voor zowat iedereen, over aan Seianus, die hij dacht wel te kunnen vertrouwen.
Hem moest hij uiteindelijk toch liquideren, in zijn ambitie zelf keizer te
worden had hij te veel mensen uit de weg geruimd.
Wat doet dit alles met een mens?
Sana Valiulina kroop voor Een wolf bij
zijn oren pakken in het hoofd van deze man. Zelf noemt ze het resultaat een
ongezellige familieroman, maar dat klopt niet helemaal. We zouden het eerder een
slim geconstrueerd psychologisch portret noemen. Valiulina kent niet alleen
haar klassieke geschiedenis, maar ook de klassieke verhaalpatronen. In het
eerste deel krijgen we een portret van de keizer als jongeman en worden op vier
momenten in zijn jonge leven enkele sleutelscènes geschetst. Het is soms wat
zoeken naar een verhaallijn tussen de vele historische, mythologische en
filosofische verwijzingen, maar er worden duidelijk lijnen en thema’s uitgezet.
Wie door de nodige deliria heen bijt, komt in het tweede deel terecht op Capri,
waar het eerste gespiegeld wordt in een echte hellevaart. Niet enkel de klassieke
thema’s vormden een inspiratiebron (denk aan de zee als woelige maatschappij),
de auteur schrijft dat ook Boelgakovs De meester en Margarita dat was,
zeker in het tweede deel klopt dat wel. Daar worden de losse eindjes uit het
eerste deel weer opgenomen en het wordt dan toch nog een familieroman, but
not as you know it.
Er is duidelijk heel wat
studiewerk aan deze roman voorafgegaan, er hoort zelfs een voorwoord bij waarin
een aantal begrippen worden toegelicht. Nu en dan lijkt de auteur zich wat te
vertillen aan verwijzingen of uitdrukkingen (‘hij spande zijn animus in’) of gaat
ondanks een verantwoording nog de mist in bij namen. ‘Een wolf bij zijn oren
pakken’ is een Romeinse uitdrukking over de onmogelijkheid om een opdracht uit
te voeren, een wolf heeft namelijk te korte oren om hem aan vast te houden. We
hebben het gevoel dat die titel ook wat geldt voor het schrijven van dit boek: door
de vele lagen is dit wel een slim boek geworden, maar het levert niet altijd
een meeslepende ervaring op.
Sana Valiulina: Een wolf bij zijn oren pakken, Prometheus,
Amsterdam 2020, ISBN 9789044639483. Distributie L&M Books
deze pagina printen of opslaan