Onlangs verscheen, vijf jaar na zijn overlijden, een
nieuwe editie van de beste ollekebollekes van Drs. P. Heinz Polzer (1919-2015),
zoals de geboren Zwitser heette, geldt nog steeds als een van de meest
toonaangevende schrijvers van het light-verse. Hij beoefende het genre met
grote nauwgezetheid en aandacht voor correct taalgebruik. Tot op hoge leeftijd
wist hij zijn publiek te vermaken met zijn optredens en voordrachten uit eigen
werk, zichzelf begeleidend op de piano bij het zingen van liederen als
‘Veerpont’ en ‘Knolraap en Lof’ of ‘Het trapportaal’. Na het verscheiden van de
vorige samensteller Cees van der Pluijm is er een nieuwe editie, verzorgd door
Michèl de Jong, met nog meer nooit eerder verschenen materiaal.
De versvorm
ollekebolleke is een puntdicht. Het is een metrische versvorm van twee maal
vier regels en vervolgens bestaande uit een regelmatig patroon van beklemtoonde
en onbeklemtoonde lettergrepen. Kern van het gedicht is steeds regel zes,
bestaande uit het kernwoord, dat op zijn beurt bestaat uit zes lettergrepen. De dactylus is gekozen als metrum, de
eerste van de drie lettergrepen wordt beklemtoond, de volgende twee zijn
onbeklemtoond. Elke regel kent twee dactyli – behalve regel 4 en 8: de laatste twee
(onbeklemtoonde) lettergrepen vallen er weg. En of al die vormelijke kenmerken
nog niet volstaan: regel 6 moet bestaan uit één woord met de voornaamste
klemtoon op de vierde lettergreep, regel 1 is de aanhef (een kreet of een
uitroep) en enjambementen zijn slechts toegestaan in regels 3 en 4.
De
ollekebolleke werd uitgevonden door Drs. P. Hij werd geïnspireerd door The Game of Words (1971) van Willard
Espy, die het met 124 andere
literaire curiosa opnam in zijn boek. Het zou nog tot 1975 duren voor Drs.P
samen met zijn kompanen Ivo de Wijs en Pieter Nieuwint het nieuwe genre losliet
op de Nederlanders. Al die vooropgestelde voorschriften leiden tot beknopte,
geestige gedichten die nu weer aanzetten tot reflectie over de wereld om ons
heen, of het nu een mens, dier of gebouw is. Steeds echter is de toon licht en
humoristisch. Van de lezer wordt ook enige kennis verwacht, gelukkig wordt hij
hierbij geholpen door de samensteller, die voorzag in noten waar nodig. Onderwerpen
zijn ‘Schoonheid en kunstbesef’, ‘Anatomieatlas’ of ‘Lezen en doorgeven’. Het hoofdstuk ‘Correspondentiewerk’
waarin zijn opgenomen de teksten (allemaal ollekebollekes uiteraard) én de
prachtige postkaarten die Drs. P verstuurde naar zijn vrienden, springt eruit
wat betreft vormgeving. De gedichten hebben stuk voor stuk betrekking op de
afbeelding, die bij voorkeur antiek en smaakvol is.
Nieuw in de huidige uitgave is
het hoofdstuk ‘Biografieverzen’, gedichten die Drs. P over zijn eigen leven
schreef, inclusief een afscheidsvers. Achterin zijn diverse registers
opgenomen, op persoonsnamen, geografische begrippen en regelzeswoorden.
Ook jaren na zijn
overlijden blijft de kwaliteit van de schrijfkunst van Drs. P onvermoeibaar
boeien. Met een op stapel staande biografie door Michèl de Jong blijven leven
en werk ook voor de jongere generaties toegankelijk.
Drs P, Michèl de Jong (sam.): Zeslettergrepigheid,
Nijgh en Van Ditmar, Amsterdam 2020, 340 p. : ill. ISBN 9789038808789.
Distributie L&M Books
deze pagina printen of opslaan